Hugur - 01.01.1995, Page 110

108
Atli Harðarson
HUGUR
Ég kann ekki kínversku og get því ekki tekið dæmi á því máli. En
hugsum okkur að miðarnir innihaldi ekki kínversk tákn heldur íslensk
orð og forritið sem Searle fylgir segi honum hvernig á að svara
spurningum á íslensku.
Forritið getur ekki útskýrt hvernig á að svara spurningum á
íslensku án þess að innihalda töluverðar upplýsingar um merkingu
íslenkra orða. Hugsum okkur til dæmis að við látum eftirfarandi
setningu inn um lúguna: „Jóna gat ekki farið í búðina því hún var
lasin en Sigga gat ekki farið í sjoppuna því hún var lokuð.“ Leggjum
síðan spurninguna „Hver var lasin og hver var lokuð?“ fyrir Searle.
Leiðbeiningarnar sem hann fylgir verða að segja honum að þar sem
orðið „hún“ kemur fyrir í fyrra skiptið eigi það við Jónu en ekki
búðina en þar sem það kemur fyrir í seinna skiptið eigi það við
sjoppuna en ekki Siggu. Eina leiðin til að forritið upplýsi Searle um
þetta er að það innihaldi almennan fróðleik eins og þann að búðir
verði ekki lasnar og Siggur séu yfirleitt ekki lokaðar og þessar
upplýsingar varða merkingu íslenskra orða.
Þessum athugasemdum mundi Searle trúlega svara með því að
segja að þær upplýsingar um merkingu orða sem hægt er að byggja
inn í forrit séu merkingarlausar því tölva geti ekki túlkað þær eða
tengt við veruleikann. Sé tölva mötuð á upplýsingum um að orðið
„Sigga“ sé mannsnafn og mannsnafni geti fylgt umsögnin „er lasin“
en síður umsögnin „er lokuð" þá getur hún tengt orðið sem við ritum
„Sigga“ við orðin sem við ritum „er lasin“ en þetta gæðir hana ekki
skilningi á því hvað orðin þýða.
Hér kann Searle að hafa nokkuð til síns máls. Til að gefa orðum
merkingu og skilja hvað þau þýða dugar ekki bara að geta tengt þau
öðrum orðum. Það þarf líka að tengja þau veruleikanum, eða einhvers
konar endurskini af reynslu málnotenda, og það hefur maðurinn í
kínverska herberginu sáralítil tök á að gera. En ef hann fylgir reglu
sem segir honum að veifa einu kínversku tákni í hvert sinn sem
tígrísdýr labbar fram hjá glugganum og öðru í hvert sinn pandabjörn
kíkir inn um dyrnar þá er hann byrjaður að tengja orðin við
veruleikann.
Eftir því sem ég best veit er það víxlverkun milli málnotenda og
þess umhverfis sem þeir hrærast í sem gefur mannlegu máli og
hugsun merkingu og ég get ekki betur séð en tákn sem tölva vinnur