Dvöl - 01.04.1944, Síða 36

114
DVÖL
og upphlaðnn bálkur, þar sem
hellisbúar hafa helzt hafzt við. En
margir aðrir hellar eru víða um
hraunið. Einn þeirra, skammt frá
Surtshelli, sem er mjög stór, heitir
Stefánshellir. Fann Stefán, sem nú
býr í Kalmanstungu, hann á ungl-
ingsárum sínum. Einn heitir Víð-
gemlir, og er það einnig veglegur
hellir. Gjár eru líka víða í hraun-
inu og eru þær margar grasi grónar
í botni. Heyrði ég oft átakanlegar
sögur af kindum, sem stukku í
þessar gjár á sumrum og sultu þar
í hel, eða fundust aðframkomnar.
Var talið að þær hlypu einkum í
gjárnar undan mýbiti. Skátar fóru
á þessar slóðir eitt sumar og hlóðu
tröppur upp úr mörgum gjám, eða
löguðu þær á annan hátt, svo að
kindur kæmust upp úr þeim. Var
þetta gott verk eins og skátanna
var von og vísa.
Fyrsta daginn, sem við leitar-
mennirnir fórum á heiðina riðum
við inn með Strútnum að norðan-
verðu skammt frá Surtshelli og um
Vopnalág, sem er nokkru ofar. Er
hún fræg úr sögum um Hellismenn.
Lágin er einkennileg skeifumynd-
uð dæld, slétt í botn með brattar
hlíðar báðum megin, og opnast
endar hennar nær því á sama stað.
Vegurinn er alltaf mjög grýttur
á þessum slóðum og seinfarinn. Um
féð skeyttum við ekkert fyrr en
komið var á Þorvaldsháls, þá smöl-
um við því sem við gátum norður
yfir Norðlingafljót, en sumu töp-
uðum við suður yfir Hallmundar-
hraun, allt suður að Eiríksjökli.
Var okkur sagt, að slíkt gerði ekki
til, því að þar taka við smalalönd
Kalmanstungumanna.
Fyrstu nóttina á heiðinni gist-
um við leitarmennirnir í tjaldi við
Reykjavatn, sem er við norðaustur
röndina á Hallmundarhrauni um
40—50 km. fyrir ofan byggð. Heldur
var kalt í tjaldinu, því að allmikið
fraus um nóttina, en glatt var á
hjalla, sungið, kveðið og sagðar
sögur. Loks þögnuðu allir og er
mér minnisstætt að værast virtist
sofa maður einn, sem nú er fyrir
löngu þekktur um Borgarf jörð fyrir
dugnað við skurðgröft o. m. fl. Var
hann vanur útilegum þarna á heið-
unum við veiðiskap. Svaf hann
yztur við tjaldskörina og hafði ekki
annað ofan á sér en húfu, er hann
breiddi yfir andlitið og var hún
héluð um morguninn. Eftir að allir
voru komnir í þögn fóru margs
konar sögur, sem ég hafði heyrt
Skógabræður segja frá, að koma
fram í huga minn. Einmitt hér við
Reykjavatn höfðu sumir útilegu-
manna dvalið, m.a. sá síðasti þeirra,
snemma á síðustu öld, Jón Franz
af Snæfellsnesi. Bjó hann í helli
rétt sunnan við vatnið, og Fjalla-
Eyvindur bjó hér líka rétt hjá á 18.
öldinni. Hafðist hann við í Eyvind-
arholu, sem mjög er erfitt að finna,
en hún er spölkorn suður í hraun-
inu. Á Arnarvatnsheiði leituðu sek-
ir skógarmenn og aðrir útlagar
j