Morgunn - 01.06.1957, Blaðsíða 73

MORGUNN
67
urinn fyrir gagngerum áhrifum frá launhelgatrúnaðinum
gríska. Hann lítur á kristindóminn sem hreina frumsköp-
um Jesú frá Nasaret, þótt hann sé hins vegar sannfærð-
ur um, að mjög snemma hafi sérkenni kristindómsins
glatazt því nær með öllu. 1 rauninni þekkir hann aðeins
brot hinna austrænu trúarbragða, þessum molum teflir
hann fram gegn hinni hreinu guðstrú Jesú og gerir sig
þannig sekan um að búa til einfalda mynd af því geysi-
lega fjölbreytta og flókna fyrirbrigði, sem kristindómur-
inn raunverulega er. I taóismanum kínverska og búddha-
dómi sér hann ekkert annað en óvirka heimsskoðun, sem
leiði beint til ýtrustu lífsafneitunar og heimsflótta. Hann
gengur fram hjá þeirri staðreynd, að á hinu mikla úr-
slitaaugnabliki stóðst Búddha þá freistingu, að hverfa
sjálfur inn í hið óvirka líf í kyrrð sálarfriðarins, en fórn-
aði þessu eftirsóknarverðasta 'hnossi af kærleika til mann-
anna, og kaus af fúsum vilja að flytja heimi öllum,. öll-
um verum, hina dulrænu lausnarþekkingu, sem hann hafði
sjálfur öðlazt.
Upp af þessari fórn Búddha og fórnarstarfi hans til
lausnar alheiminum er hugsjón 'hins miskunnsama bhodis-
attva sprottin, sem er æðsta hugsjón mahayanamúnksins
og grunntónninn í helgasta heitinu, sem hann vinnur: að
fórna eigin endurlausn sinni og sælu til þess að aðrir
menn, allir menn, allar verur, megi finna endurlausn.
Schweitzer kemur ekki auga á það, að fórnarvilji Búddha
til að endurleysa allar verur, er í innsta eðli sínu í fyllsta
samræmi við guðsríkishugsjón Jesú. Á sama hátt dylst
honum það, að Laotse er ekki neinn óvirkur rósemi-dul-
sinni, því að til grundvallar lífshugsjón hans, wu-wei,
liggur hið eldmóðuga, siðræna kærleikslíf. Hann gengur
fram hjá því, að eins og spámaðurinn Jeremía, sem út-
skúfað var af þjóð sinni, og guðssonurinn, sem einmana
og yfirgefinn af Guði dó á krossi, svo var Laotse alger-
lega misskilinn af samtíð sinni og hrakinn í útlegð.
Þótt rit Alberts Schweitzers, Saga rannsóknanna á