19. júní - 19.06.1989, Page 19

BARNA ÓTRYGC
um, t.d. ef tilgangurinn er að þróa glasa-
frjóvgunarmeðferðina.
Einhleypar konur og
sambýliskonur útilokaðar
Ekki verður annað ráðið af plöggum ís-
lensku nefndarinnar en að hún aðhyllist um
margt stefnu Norðmanna hvað löggjöf varð-
ar. Telja má líklegt að tillögur hennar verði á
þann veg að ákvörðun um tæknifrjóvgun
skuli endanlega tekin af lækni og meðferðin
bundin við hjón eða pör sem verið hafa í
sambúð í a.m.k. fimm ár. Einhleypar konur
og sambýliskonur væru því útilokaðar á
þeim forsendum að tryggja beri velferð
barnsins og tryggja því bæði móður og föð-
ur. Sú skoðun kemur fram í drögum nefnd-
arinnar að tæknifrjóvgun eigi alls ekki að
vera réttur einstaklingsins og að sjálfs-
ákvörðunarréttur konunnar eða hjónanna
beri að víkja fyrir hagsmunum barnsins og
þjóðfélagslegri nauðsyn á stjórnun þessara
mála.
Tæknisæðing hérlendis hefur hingað til
verið bundin við hjón eða sambúð sem jafna
má við hjúskap. Sama gildir um glasafrjóvg-
unarmeðferðina því Tryggingastofnun
greiðir ekki kostnað við utanlandsferðir ein-
hleypra kvenna eða sambýliskvenna sem
vilja eignast barn með þessu móti. Rétt er að
benda á að samkvæmt íslenskum lögum er
konum ekki skylt að feðra börn sín og kann
að vera að gengið sé á þann rétt með slíkum
takmörkunum.
Nafnleynd sæðisgjafa
Sæðisgjafir hafa viðgengist í talsverðum
mæli í áratugi og skipta þau börn tugum
þúsunda sem getin hafa verið með þessum
hætti í V-Evrópu og N-Ameríku á síðustu
20—30 árum. I flestum löndum er sæðisgjafa
tryggð nafnleynd og jafnframt tryggt að
hann fái enga vitneskju um sæðisþegann.
Svo langt hefur jafnvel verið gengið að
blanda saman sæði úr nokkrum mönnum til
þess að tryggja að ekki sé hægt að rekja
faðernið. Barn sem getið er með gjafasæði á
því í flestum tilfellum engan kost á að afla
sér vitneskju um líffræðilegan föður sinn.
Löglegur og félagslegur faðir telst eiginmað-
ur eða sambýlismaður og þarf að liggja fyrir
skriflegt samþykki beggja foreldra áður en
meðferð hefst.
I Svíþjóð hefur nafnleyndinni verið aflétt
og á barn rétt á að fá upplýsingar um kynföð-
ur sinn (sæðisgjafann) þegar það hefur náð
18 ára aldri. Niðurstaða sænska þingsins var
sú, eftir miklar deilur, að barn ætti rétt á að
þekkja líffræðilegan uppruna sinn. Þar í
landi urðu mikil málaferli þegar faðir neitaði
19