19. júní - 19.06.1989, Blaðsíða 43

Þórunn Gestsdóttir
„Þjóðfélögin bregðast
við konum, eða stýra
konum, öllu heldur,
allt eftir efnahags-
ástandinu hverju
sinni. Stundum er
það stjórnvöldum
hagstætt að konur
séu í atvinnulífinu,
stundum ekki. Við
finnum það dálítið í
dag að það á að vera
ósköp notalegt að
vera heima og hugsa
um börnin sín enda
erfarið að örla á
atvinnuleysi. Við
þurfum, held ég, að
skoða þróunina í
kvennabyltingunni í
þessu Ijósi - hver
verður þróunin í
efnahagslífinu? “
langtímasjónarmið. Hraðinn er svo
mikill að það sem er nýtt í dag verður
gamalt á morgun.
Valdið ...
Soffía: í framhaldi af þessu mætti
samt spyrja hvert þessir frjálsu far-
vegir liggja? Kemst fólk leiðar sinn-
ar? Rekst það ekki á vegg valdsins?
Þórunn: Þú átt við að það komi
alltaf að þessu glerþaki — eða valda-
strúktúr.
Ms: Konur eru nærtækt dæmi. Þær
hafa síðan um aldamót verið að
reyna allar mögulegar leiðir, inni í
flokkum, utan þeirra — hvað hefur
þeim orðið ágengt?
Jón: En er það í rauninni vegna
ágalla flokkanna? Er það ekki bara
dæmi um annars vegar hóp sem hefur
völd og hins vegar hóp, sem vill fá
þau völd. Völd eru yfirleitt ekki látin
fúslega af hendi, hvorki af körlum og
sennilega ekki heldur af konum.
Kvennabarátta er um ákveðin ítök í
þjóðfélaginu.
Hanna Maja: Já og auðvitað hafa
allar stjórnskipulegar breytingar á
öllum tímum verið þess eðlis að ein-
hver hópur í samfélaginu fær aukinn
styrk og heimtar síðan aukin völd.
Aðalsstéttin missir völd í hendur
borgarastéttar o.s.frv. Það sem er
sérstakt við baráttu kvenna er að þar
er um að ræða bæði konur þeirra sem
sitja í valdastólunum, eiginkonur,
dætur, mæður þeirra og hinna. Við
erum ekki einhver einn hópur segj-
um af lægri stétt — þetta er helming-
ur þjóðfélagsins sem segir: Er ekki
kominn tími til að við fáum að hafa
eitthvað að segja hér?
Hluti af þessu var að við konur
uppgötvuðum, eftir áratuga baráttu
innan kerfis og utan, að við höfum
aldrei haft nein áhrif. . .
Þórunn: Konur höfðu það nú, á
sinn máta . . .
Hanna Maja: Já, á sinn máta. En
þær gerðu það ekki undir þeim for-
merkjum að þær væru að beita sér í
sínum eigin frelsismálum, þær voru
að vinna fyrir aðra, stofna Háskóla
fyrir syni sína — þær beittu sér fyrir
mannúðarmálum. En ekki þannig að
þær ætluðu að fara að hafa ítök og
stýra þjóðfélaginu.
Soffía: Kvennahreyfingarnar
komu með kröfur um að inntak
stjórnmálabaráttu breyttist, með
nýjar áherslur og ný forgangsmál.
Ólafur: Flokkarnir hafa nú ekki
verið alvondir við konur! Þeir hafa
reynt að koma til móts við þann
mikla áróður sem beitt var gegn
flokksræðinu t.d. með því að inn-
leiða prófkjör. Prófkjör virðast þó
ekki hafa leyst vandann, kannski
vegna doðans í samfélaginu eða
vegna þess að þau hafa litið út eins og
framabarátta einstaklinga um per-
sónulegan stuðning, óháð því hvaða
mál þeir eru með. Menn vilja hafa
þetta eins og knattspyrnuleik, lyfta
sínum manni.
Þórunn: Ég hef stundum sagt það
varðandi prófkjörin að ástæðan fyrir
því að konur hafa ekki náð góðum
árangri í prófkjörum er m.a. sú að
þær hafa ekki boðið sig fram í nafni
íþróttafélags eða launþegasamtaka.
En það sem ég vildi sagt hafa varð-
andi kvennabaráttuna er að mér
finnst við verða að skoða hana í sam-
hengi við fortíðina. Konum hefur
verið stýrt eftir því sem stjórnvöldum
hentar. Eftir stríðið, þegar konur
höfðu gengið í störf karlmannanna
stríðsárin, var þeim gert að víkja fyrir
körlunum og það var búin til ný
kvenímynd, ímynd heimavinnandi
húsmóður. Það gekk í ákveðinn tíma
en þá varð eitthvað til að hleypa af
stað nýrri kvennahreyfingu. Þjóðfé-
lögin bregðast við konum, eða stýra
konum öllu heldur, allt eftir efna-
hagsástandinu hverju sinni. Stund-
um er það stjórnvöldum hagstætt að
konur séu í atvinnulífinu, stundum
ekki. Við finnum það dálítið í dag að
það á að vera ósköp notalegt að vera
heima og hugsa um börnin sín enda
er farið að örla á atvinnuleysi. Þetta
hangir saman. Við þurfum held ég að
skoða þróunina í kvennabyltingunni
í þessu ljósi — hver verður þróunin í
efnahagslífinu?
Hanna Maja: Konum er stýrt já.
Þetta var það sem konur uppgötv-
uðu, hvernig þeim er stýrt, hversu
áhrifalausar við höfum verið. Sú
uppgötvun er kannski það sem liggur
að baki þessari byltingu — að við
áttum aldrei neinn þátt í að skapa
eða móta öll þessi kerfi. Konur
menntuðu sig, þær gerðu allt rétt og
43