19. júní - 19.06.1989, Page 50

HELGA
GUÐMUNDS-
DÓTTIR
„Greiðslur
skapa aukið
rými"
Hér á landi eins og víðast hvar
annars staðar á Vesturlöndum hefur
útivinna kvenna aukist gífurlega sl.
10—15 ár. Jafnréttisbarátta kvenna á
þar stóran hlut að máli. Hún hefur
fært konum aukið sjálfstæði, meiri
menntun en um leið mun lengri
vinnutíma, því það er vitað mál að
heimilisstörfin lenda oftast að mestu
leyti á konunni eftir að vinnutíma
utan heimilis er lokið. Áróður
kvennaáratugarins um konuna út á
vinnumarkaðinn ásamt brýnni nauð-
syn margra til að vinna utan heimilis,
hefur gert margt gott en einnig margt
illt, því nú er svo komið að konur,
sem vilja og geta verið heimavinn-
andi hafa ekki lengur frið til að velja
— frið til að vera heima — vegna
áróðurs eigin kynsystra sem virðast
álíta það frumskilyrði lífsþroskans og
hamingjunnar að vinna úti. Að ala
upp börn sín — fylgjast með þroska
þeirra — kenna þeim — og læra af
þeim þessi allt of stuttu ár sem þau
eru að vaxa úr grasi— er að þeirra
mati ekki vinna það er BARA . . .
Sú lítilsvirðing sem heimilisstörf-
um er sýnd, bæði af almenningi og
hinu opinbera, er m.a. einn hvatinn
að því hversu útivinna kvenna hefur
aukist gífurlega sl. ár. Þegar konaerí
starfi sem hún finnur einskis metið
eins og heimilisstörfin eru, sækir hún
út af heimilinu í leit að einhverju,
sem hún heldur að hljóti að vera eft-
irsóknarverðara. Hún kemst svo oft
og tíðum að þeirri niðurstöðu að erf-
iðið sé ekki þess virði, því fyrir utan
allan aukakostnaðinn, sem því fylgir
að vinna utan heimilis þá eru flest
hinna dæmigerðu kvennastarfa úti á
vinnumarkaðnum einnig þau lægst
launuðu og afskaplega lítið upp-
byggileg á einn eða annan hátt.
Menntun kvenna hefur aukist
mikið á síðustu árum og skiljanlegt
að þær konur, sem eytt hafa mörgum
árum til að mennta sig vilji nota þá
menntun sér, fjölskyldu sinni og
þjóðfélaginu til heilla. Einnig er
fjöldi fólks, sem verður að vinna utan
heimilis hvort sem því líkar það betur
eða verr, einungis til að hafa fyrir
brýnustu nauðsynjum. Unga fólkið
leggur líka mikið á sig til að eignast
þak yfir höfuðið, og ekkert nema
gott eitt um það að segja.
En við íslendingar erum alltaf svo
stórhuga, gerum sífellt auknar kröf-
ur til „lífsgæða" á öllum sviðum og
viljum helst fá allt á einu bretti. Við
viljum þá oft, því miður, gleyma því í
öllum asanum hvað eru hin sönnu
lífsgæði.
Heimilið sem áður var griðastaður
fjölskyldunnar er nú, í mörgum til-
fellum, einungis svefnstaður, þar
sem fjölskyldumeðlimum gengur
misvel að koma sér saman um verka-
skiptingu á heimilinu. Forgangsröð-
unin í lífsgæðakapphlaupinu verður
svo oftar en ekki börnunum í óhag.
Þau verða útundan. Því miður er
ekki hægt að neita því að allt of mörg
börn búa við óöryggi og vanlíðan í
dag vegna þess hvað þau þurfa allt of
fljótt að verða fullorðin ef svo mætti
að orði komast. Þurfa að sjá um sig
sjálf og jafnvel bera ábyrgð á yngri
systkinum. Eru ráðvillt og óham-
ingjusöm og er þá oft hættara á að
lenda í vandræðum á unglingsárum
en þeim börnum sem alin eru upp við
öryggi eðlilegs heimilislífs. Við vilj-
um nefnilega oft gleyma því að börn-
in eru það dýrmætasta sem okkur er
gefið og uppvaxtarár þeirra eru svo
ótrúlega fljót að líða, og enginn er
það máttugur að geta fært tímann til
baka þegar öllum okkar „lífsgæða-
kröfum“ er fullnægt — því þá eru
börnin okkar oftast flogin úr hreiðr-
inu.
Þess vegna er líka mjög mikið
atriði að koma til móts við þá fjöl-
mörgu foreldra, sem vildu ef þess
væri nokkur kostur, hugsa sjálfir um
sín börn — ala þau upp og veita þeim
þá kjölfestu — hlýju og skilning, sem
svo víða er ábótavant á íslenskum
heimilum í dag.
Hingað til hafa störf heimavinn-
andi fólks verið eina vinnuframlagið
sem er algerlega ólaunað og hér á
landi hafa ekki verið gerðar neinar
tölulegar athuganir á þjóðhagslegu
gildi heimilisstarfa. Erlendar athug-
anir sýna hins vegar að verðgildi
heimilisstarfa gæti verið á bilinu milli
fjórðungs til helmings þjóðartekna
eins og þær eru venjulega metnar.
Það verður sjálfsagt aldrei hægt á
neinn óyggjandi hátt að meta fylli-
lega í verðmætum gildi heimilisstarfa
vegna hinna ótalmörgu þátta, sem
þar spila inn í og snúa að andlegri og
líkamlegri vellíðan fjölskyldunnar.
Þessar erlendu athuganir gefa þó vís-
bendingu um hve vægi heimilisstarfa
er í raun gífurlega mikið.
í Noregi hafa verið gerðar athug-
anir á ólaunuðum ársverkum á heim-
ilum v/barna og aldraðra og talið að
þau séu fleiri en í norskum iðnaði.
Sjálfsagt er þessu ekkert ólíkt farið
hér á landi.
Ef gert væri ráð fyrir að Reykja-
víkurborg greiddi vissa upphæð á
mánuði til þeirra er óskuðu að vera
heima, má telja víst að fjöldinn allur
af foreldrum kysi að notfæra sér það.
Ég tel ekki að það ýtti konum aftur
inn á heimilin, eins og heyrst hefur í
þessari umræðu — ekki þeim sem
ekki kysu það sjálfar — heldur yrði
fleirum, sem þess óskuðu gert það
50