Frjáls verslun - 01.01.2001, Blaðsíða 84

Með Tadashi Kuranari, utanríkisráðherra Jaþans, og Yohihito
Tsuchya, forseta efri deildar japanska þingsins.
ekki boðanna, hringdi í utanríkisráðherrann, ók með mig
þangað í heimsókn og hann tók sér góðan tíma til viðræðna
við okkur, svona fyrirvaralaust. Fylgdarmenn okkar báðu mig
að hafa ekki hátt um þetta meðan á dvölinni stæði því að það
gæti farið illa í ameríska sendiherrann, ef þetta bærist honum
til eyrna, en hann væri búinn að bíða tvo daga eftir viðtali við
utanríkisráðherrann!"
Varðstu var við mikinn áhuga á Islandi í þessari ferð?
„Sá áhugi var mikill og fór vaxandi á næstu árum. Islensk-jap-
anska félagið þar úti rak mjög öfluga starfsemi og ræktaði
kynnin við Island. Sérstaklega færðist mikið líf í þetta kynn-
ingarstarf eftir hinar velheppnuðu ferðir Vigdísar forseta
þangað. Menn rekur kannski minni til að þá lét japanskur
kaupsýslumaður reisa nákvæma eftirlíkingu af húsinu í
Höfða og þar hefur farið fram margvísleg starfsemi til efling-
ar samskiptum þjóðanna. Eitthvað hefur samt dregið úr kraft-
inum í þessari starfsemi síðustu árin.
Japanska utanríkisþjónustan beinist náttúrlega fyrst og
fremst að því að fylgjast með aðgerðum stórveldanna. Fyrir
fund þeirra Reagans og Gorbatsjovs í Höfða kom hingað ijöl-
menn sendinefnd háttsettra starfsmanna utanríkisþjónust-
unnar og sendi miklar skýrslur heim. Það má segja að þann
tíma hafi þeir lagt skrifstofuna hér að verulegu leyti undir sig;
þeir voru hér á nóttunni og ég á daginn.
Það var líka gaman að tylgjast með vinnubrögðum þeirra,
þegar Obuchi, forsætisráðherra þeirra, kom hér í heimsókn í
júní 1999 til fundar við norrænu forsætisráðherrana. I för
með ráðherranum var aragrúi af fjölmiðlafólki og hann og
iýlgdarlið hans ferðuðust um í tveimur Boeing 747 þotum.
Mörgum vikum áður komu hingað sendimenn utanríkisþjón-
ustunnar, settu upp bækistöð á Hótel Loftleiðum og undir-
bjuggu heimsóknina allt til minnstu smáatriða. Þeir eru mjög
nákvæmir í öllum sínum vinnubrögðum og lítið gefnir fyrir
óvæntar uppákomur.“
Þú átt efitír að sakna þessa starfs?
„Eg held að sé óhætt að segja það. Eins og ég sagði hefur það
verið erfitt og erilsamt á köflum, en upp úr stendur að ég á
margar góðar minningar frá þessum tíma. Það var löngu orðið
tímabært að koma samskiptum landanna í betra horf og með
stofnun sendiráða í báðum löndum er enginn vafi á því að sam-
skiptin eiga eftir að aukast og batna enn og ég verð manna
fyrstur til að fagna því.“ 33
________________JAPANSKIR ÐflGflR
Veiðarfæri o
Efdr Olaf Hannibalsson
Japan reis með undraverðum hraða úr rústum og ósigri í
heimsstyrjöldinni síðari. Jafnvel hér, úti við ysta haf, bár-
ust fregnir af stórsókn þessarar fjarlægu eyþjóðar Asíu
inn á gamalgróna markaði iðnvæddra stórvelda í vestri.
Orðrómurinn sagði að Japanir legðu stund á gerð lélegra eftir-
líkinga á fjöldaframleiddum vestrænum vörum, ódýrum en
endingarlitlum. Með auknu viðskiptafrelsi á viðreisnarárunum
fór þó fljótlega svo að íslenskir innflytjendur sáu sér hag í að
flytja inn hinar ódýru, japönsku vörur og brátt varð sú alda að
holskeflu. Vörur fýrir tugi og hundruð milljóna flæddu inn frá
landi hækkandi sólar, en á sama tíma námu innkaup Japana á
Islandi ekki nema fáeinum milljónum og stundum aðeins
nokkrum þúsundköllum yfir árið. Islensk stjórnvöld vildu
gjarnan sjá þennan óhagstæða vöruskiptajöfnuð hverfa úr hag-
tölum þjóðarinnar, en þá kom upp sú spurning hvort íslend-
ingar ættu eitthvað að selja Japönum, og þá hvað?
Baldvin fyrsti ræðismaður Japans í Reykjavík Það var einmitt
til að finna svar við þessari spurningu að Baldvin Einarsson,
forstjóri Almennra trygginga og ræðismaður Japans í Reykja-
vík, og herra Okazaki, ræðismaður Islands í Tokýó, byrjuðu að
bera saman bækur sínar árið 1965. Herra Okazaki hafði þá um
nokkurra ára skeið selt hingað talsvert af veiðarfærum, nóta-
efni, síldarnætur og þorskanet.
Þessar viðræður ræðismannanna tveggja leiddu til þess að
japanskar viðskiptanefndir fóru að skjóta upp kollinum á Is-
landi, þær fýrstu 1966 og árangurinn lét ekki á sér standa. Ut-
flutningur til Japans fór úr rúmum átta þúsund krónum 1965 í
nálega 21 milljón 1966. Helst var það síldarlýsi, sem Japanir
höfðu ágirnd á, en einnig keyptu þeir svolítið af frímerkjum og
fleiru smálegu. Þetta hrökk þó skammt til að vega upp á móti
þeim 260 milljónum er Islendingar vörðu til vörukaupa frá Jap-
an. Því var það að í febrúar 1967 kom herra Okazaki sjálfur til
Islands, ekki síst í þvi augnamiði að kanna leiðir til að styrkja
viðskiptasamband eylandanna tveggja.
I fýlgdarliði ræðismannsins voru sérfræðingar er höfðu það
eitt hlutverk að kanna hvort ekki væri eitthvað finnanlegt í
framleiðslumynstri Islendinga, sem Japönum þætti akkur í.
Ekkert fannst nema loðna.
Loðnuhrogn auka náltúru til kvenna Hingað til hafði loðnan
eingöngu verið veidd í mjöl og lýsi. En Japanir höfðu ágirnd á
kvenloðnunni úttroðinni af hrognum, sem auk þess að þykja
lostæti hið mesta átti að auka þeim karlmennskuþrótt og nátt-
úru til kvenna. Sá hængur var þó á að íslenska loðnan var mun
minni og feitari en kynsystur hennar í Kyrrahafi og á öðrum
miðum við Atlantshaf. Við tilraunir til að þurrka hana á hefð-
bundinn, japanskan hátt rann úr henni fitan í stað vatns. Töldu
því sumir japönsku fulltrúanna, sem hingað voru komnir, að
hún væri vonlaus markaðsvara í Japan.
Aðrir töldu það þó þess virði að gera tilraun og á fundi með
fulltrúum SH í febrúar 1967 bauðst SH til að senda japanska
iýrirtækinu Tokyo Maruichi Shoi (TMS) fimm tonn af frystri
84