Frjáls verslun - 01.01.2001, Blaðsíða 89

Þessi skemmtilega mynd var tekin í Japan á kreppuárunum og er af starfsfólki Suzuki postulmsverk-
smiðjunnar sem Jóhann Olafsson átti viðskipti við.
Jóhann J. Olafsson, eigandi Jóhanns
Olafssonar & Co, segir frá viðskiptum
fóður stns við Japani.
Gullfoss á japönsku postulíni
Eg veit ekki til þess að neinn íslendingur annar en faðir
minn hafi komið til Japan á þessum tíma, árið 1933,“ seg-
ir Jóhann J. Ólafsson. „Það var mjög erfitt að ferðast
þarna því ferðamennska, eins og hún er í dag, þekktist ekki í
landinu á þeim tíma og öll götuskilti voru á japönsku svo það
eina sem hann gat gert var að biðja þá Japani sem skildu
ensku að skrifa á miða á japönsku hvert hann ætlaði og
treysta því svo að leigubílstjórinn rataði. Hann gisti á Imperi-
al hótelinu í Tókíó, sem var gamalt og merkilegt hótel, hann-
að af bandarískum arkitekt, Frank Lloyd, og ein af fáum
byggingum sem stóðst jarðskjálftann mikla 1923, þar sem
hún flaut á olíugrunni. Faðir minn keypti meðal annars striga-
skó og eldspýtur en þó aðallega postulín, sem var mjög fínt.
Þetta var allt mjög ódýrt og setti allt á annan endann hér á
krepppuárunum þegar allt ódýrt var vel þegið. Hann gerði til-
raun til að kaupa skyrtur líka en það gekk ekki því Japanir
miðuðu allt við sjálfa sig og ermarnar voru allt of stuttar.
Stærsta fyrirtækið sem við versluðum við var Noritake.
Faðir minn fékk þá til að búa til fýrir sig eftirlíkingu af dönsku
„gullkörfunni“ úr postulíni en hún olli talsverðum usla hér.
Eða, eins og segir í bréfi frá honum sem dagsett er 19. mars
1933: „Þá sagði ég þér frá Rosenfeld í London og verði á mat-
arstellum með Noritake merki, sem var á £5 c.i.f. Hamburg,
sem er voða okur. Nefndi ekkert um Rosenfeld hér, en þjark-
aði um Noritake postulín uns þeir gáfu eftir og hér eftir selja
þeir okkur það hiklaust, en heimta að ekki sé selt utan ís-
lands. Breiðu bekkirnir eru þeirra sérstaklega sterka hlið.
Tók talsvert af matarstellum á verðinu milli Yen 29.50 til Yen
34.0 c.i.f. Hamburg.“
Annað fýrirtæki hét Chikaramasi, það var fyrirtækið sem
málaði landslagsmyndir á postulínið að beiðni föður míns.
Myndirnar voru Skógarfoss, Gullfoss, Þingvellir og Kötlu-
gosið en þessir hlutir eru enn í hávegum hafðir á sumum
heimilum og ég veit til þess að Islendingar sem fluttu til út-
landa tóku þetta með sér til minningar um gamla landið. Nú
hafa margir gleymt því hvaðan þetta kom og víða sagt að það
hafi verið „einhver heildsali“ sem hafi látið gera þetta í sam-
bandi við Alþingishátíðina 1930, sem er auðvitað ekki rétt því
þetta var unnið um og eftir 1933. Næsta fyrirtæki var Nippon
Toki Kaisha, sem framleiddi leirvörur, mjög fallegar. Þeir
framleiddu einnig vaska og salerni en hættu með tímanum að
framleiða leirtau. Við reyndum að flytja inn frá þeim vaskana
og salernin en flutningskostnaður var of mikill.
Japönsk bollastell Síðast var svo fyrirtæki sem hét Suzuki,
sem framleiddi hin hefðbundnu japönsku stell, en af þeim er
þessi skemmtilega, gamla mynd sem fylgir greininni. Kaffi-
stellin voru með rauðum og svörtum skreytingum og ég man
að stellið kostaði 25 krónur, þar sem aftur á móti þau með ís-
lensku myndunum kostuðu 75 krónur. Ég man eftir því þeg-
ar ég var í sveit á Kelduhólum á Héraði og búinn að vera þar
í nokkra mánuði að allt í einu var opnuð lítil stofa, sem var
betri stofan, fólki boðið þar inn og þar dregið fram svona 25
krónu stell, sem húsbændurnir höfðu fengið í brúðargjöf 15
árum áður. Við, þ.e. fyrirtækið, hófum viðskipti við Japan aft-
ur eftir stríð en öll þau viðskipti voru erfið. Allt var hér háð
leyfum og það þurfti að greiða allt fyrirfram eða opna ábyrgð
fyrir því sem keypt var. Við hættum svo að flytja inn vörur frá
Japan með timanum og aðrir tóku við. 35
Ferðin til Tókýó árið 1933
Fyrst fór Jóhann til Hamborgar og þaðan til New York með línu-
skipinu Columbus. Síðan með járnbraut þvertyfir Bandaríkín
með viðkomu í Chicago, Detroit og Vancouver. Þá með skipi til
Hawaii og Tókýó og loks um Seúl og með Síberíuhraðlestinni
þvert yfir Sovétríkin og gegnum Pólland til Hamborgar. Hann
mun hafa verið fyrstur íslendinga til að koma á viðskiptum við
Japani. Það voru fjölbreyttar vörur sem hann flutti inn frá
Japan og enn eru til sums staðar postulínsstell með myndum
úr íslenskri náttúru, Þingvallakirkju, Kötlugosi, Skógarfossi,
Gullfossi o.s.frv. Einnig flutti hann meðal annars inn fatnað,
strigaskó, vinnusloppa og skyrtur. Það var reyndar brösótt að
koma þelm út því að ermarnar voru of stuttar, sem lengi vel
var þekkt fyrirbæri hjá Asíuklæðskerum. Þessi viðskipti voru
endurnýjuð eftir stríð, en fjöruðu smám saman út, fyrst og
fremst vegna hins háa flutningskostnaðar.