Frjáls verslun - 01.03.2003, Blaðsíða 74

1
HEILSfl OG UELLÍÐAN
Anna Sigríður Ólafsdóttir, matvæla- og næringarfræðingur.
Ef við lítum á heildarmyndina þá er nokkuð áberandi hvað
skyndibitinn og það sem honum fylgir er ráðandi hjá ungu
fólki, enda borðar unga fólkið mun oftar á veitingastöðum og
skyndibitastöðum en þeir eldri. Ungir karlar eiga þar metið
en rúmur þriðjungur þeirra borðar úti oftar en einu sinni í
viku meðan aðeins 4% kvenna á miðjum aldri borða svo oft á
veitinga- eða skyndibitastað. Unga fólkið borðar áberandi
minnst af grænmeti, mjög lítínn íisk og drekkur tíu sinnum
meira af gosi en þeir elstu. Auk þess borðar það sex sinnum
meira af pasta, tólf sinnum meira af frönskum kartöflum og
tuttugu sinnum meira af pítsu en þeir elstu.
Fiskur eða hamborgari? í sjálfu sér er skyndibitínn alls
ekki svo slæmur, pítsa með ijölbreyttu áleggi eða hamborgari
í brauði eru þokkaleg uppistaða máltíðar, en það er allt sem
skyndibitanum fylgir sem veldur áhyggjum - gosdrykkir,
franskar og feitar sósur - og svo þær matvörur sem verða
helst útundan hjá þeim sem borða oftast utan heimilisins,
eins og fiskur, grænmeti og jafnvel magrar mjólkurvörur. Svo
þarf líka að hafa í huga að skyndibitinn getur eins og reyndar
allur annar matur haft veruleg áhrif á líkamsþyngdina ef of
mikið er borðað af honum.
Jafnvel þótt maður sé mikið á ferð og gefi sér sjaldan tíma
fyrir eldamennsku þarf ekki að vera flókið að bæta matar-
æðið. Avextir, hreinir safar, grænmetisbitar, gróf brauð með
Hvað borða íslendingar?
Skyndibitinn - matur unga fólksins
w
Istórum dráttum hefur mataræði
Islendinga færst nær mann-
eldismarkmiðum: Fitan hefúr
minnkað og grænmeti og ávextir
aukist, þótt enn sé langt í land að
markmiðinu um 500 grömm á dag
sé náð. Dæmi um neikvæða þróun
er hins vegar aukin sykurneysla
og er neysla gosdrykkja gífurleg,
einkum meðal ungra stráka, sem
drekka að meðaltali tæpan lítra af
gosdrykkjum á dag. Sykurneysla
þeirra er jafnframt óheyrilega mikil
eða 143 grömm af viðbættum sykri
á dag. Stúlkur drekka minna af
gosi og meira af vatni en strákar og
velja fituminni vörur. Mjólkur-
neysla þeirra er hins vegar lítil,
fiskneyslan er hverfandi og nær-
ingarefni í fæði bera þess merki:
Kalk, D-vitamín og joð eru dæmi
um nauðsynleg efiii sem eru undir
ráðleggingum í fæði stúlkna.
Nýlega voru birtarfyrstu niðurstöður
úr landskönnun á mataræði
Islendinga, sem gerð var 2002. Þar
kom í ljós að mataræðið hefur breyst
mikið frá 1990 þegar síðasta
könnun vargerð.
Efitir Önnu Sigríði Ólafsdóttur
Huersu orkuríkur er bitinn?
Skyndibitamáltíð m. hamborgara, frönskum og gosi
veitir u.þ.b. 1200 kcal.
Hamborgari með salati og sódavatni veitir hins
vegar u.þ.b. 500 kcal.
fllíka mikið veitir smurð samloka, ávöxtur og sóda-
uatn.
Skammtastærðin skiptir máli -12“ pítsa með
pepperóní ueitir um 2000 kcal. Betra uæri að
borða aðeins 2-3 sneiðar af pítsunni og salat með.
síld eða laxi, jógúrt, skyr eða aðrar
magrar mjólkurvörur eru til
dæmis matvæli sem auðvelt er að
borða á hlaupum og ekki krefjast
matreiðslu. Loks má svo auðvitað
ekki gleyma hreyfingunni, sem er
óijúfanlegur hluti af heilsusam-
legum lífsstíl. QS
100 hitaeiningar (kcal) eru t.d. í:
• 1 meðalstórum banana
• 1 meðalstóru epli
• 250 ml fjörmjólk
• 150 ml nýmjólk
• 20 g af súkkulaði (3-4 konfektmolar)
• 25 g af strásykri (6 tsk)
• 5 meðalstórum guirætum
• u.þ.b. 10 kartöfluflögum
• 2 kexkökum m. súkkulaðihjúp
• 1/6 af súkkulaðisnúð
74