Frjáls verslun - 01.11.2004, Blaðsíða 48

GUNNLAUGUR JÚLÍUSSON:
„Með stækkandi búum eykst krafan um arðsemi“
Gunnlaugur Júlíusson, sviðsstjóri hag- og upplýsingasviðs
Sambands íslenskra sveitarfélaga, var um árabil hagfræð-
ingur Stéttarsambands bænda áður en þau sameinuðust
Búnaðarfélagi Islands í Bændasamtökunum. Hann telur að það
séu ákveðin takmörk iyrir því hvað bú geti orðið stór á íslandi
sem einingar, þó tæknilega séu mörkin alltaf að verða hærri og
hærri og meðalafurðir kúa að aukast meira en nokkrum manni
gat órað týrir.
Verðið á mjólkuraíúrðum erlendis verður stöðugt sterkari
viðmiðun. Það er sú pressa sem íslenskir mjólkurframleiðendur
verða að standast Sérhæfingin verður ekki eins landshlutabundin
þar sem með bættum samgöngum verður nálægð framleiðenda
við neytendur ekki eins nauðsynleg og iýrrum. Hér áður sáu
nálægar sveitir þéttbýlinu fýrir mjólk. Þær forsendur hafa á ýmsan
hátt breyst“ segir Gunnlaugur Júlíusson.
„Stöðugt fleiri mjólkurbú em rekin í dag sem alvöru fýrirtæki,
það er ekki lengur fýrir hendi á margan hátt sami lffestflsmáti
sem stundum mátti sjá hér áður og heyrir nú sögunni til að ýmsu
leyti. Það er jákvæð þróun á margan hátt Jaðarsvæði hafa reyndar
víða látið undan síga, en það hefur verið að gerast áður í sögunni.
Það mun ætíð fýlgja tækniþróun og breytingu í búháttum. Hom-
strandir og Fjörður em gott dæmi um það.
Blandaður búskapur er greinilega á undanhaldi ekki síst þar
sem byggt er á mjólkurframleiðslu, en þar kann sauðfé að vera
haft með sem nokkurs konar dægrastytting eða þægileg auka-
geta. Með stækkandi búum
eykst krafán um arðsemi
vegna aukinnar flárfest-
ingar sem gerir meiri
kröfur um afköst og
sérhæfingu. Það
gengur ekki í fram-
tfðinni að vera með
of margar búgreinar
undir.
Búsetumynstur mun breytast Gunnlaugur segir að skilgreining
á orðinu landbúnaður hafi einnig breyst á síðustu áratugum. Hér
áður var landbúnaður oft skilgreindur sem framleiðsla á afurðum
sem byggðu alfarið á heyöflun, en nú sefjistfólk að á landsbyggð-
inni á öðrum forsendum, útivera er orðin meira verðmæti en var
áður og landnotkun hefur breyst Ásókn fólks í þéttbýli í jarðir
hefur einnig aukist td. til að reisa þar sumarhús, jafrivel í eyði-
fjörðum. Þar með hefur verð á jörðum, sem ekki eru í formlegri
landbúnaðarframleiðslu, hækkað.
„Þegar fólk getur farið að vinna í dreifbýli víða um land gegnum
tölvutækni og með bættum samgöngum mun búsetumynstrið
fýlgja með vegna þess að margir vilja draga sig út úr þéttbýlinu og
búa í dreifbýli hafi þeir ásættanlega afkomu þar.“
- Landbúnaður er styrktur verulega, mjólkurframleiðslan um 4
milljarða króna og fjárbúskapur um 2 mflljarða króna. Verður það
svo í framtíðinni?
„Það er alveg sama hvað gerist í tækniþróun og í aukinni arð-
semi búanna að við búum hér á íslandi. Þess vegna er landbúnað-
urirrn ekki samkeppnishæfur á margan hátt hvað varðar afköst
jarðarinnar miðað við evrópskan landbúnað. Flutningskostnaður
á landbúnaðarvörum fra Evrópu er einnig stöðugt að lækka. Það
er því réttlætanlegt að styrkja íslenskan landbúnað svo menn séu
sjálfbærir með helstu nauðsynjar í matvælum, s.s. mjólk, kjöt og
grænmeti.
En auðvitað eru ekki allir sammála þessu. Það er ákveðinn
öryggisþáttur að framleiðslan er á landinu og undirstöðuatriði
sem flestar þjóðir vilja hafa. Það má einnig segja að með auk-
inni tæknivæðingu séu bændur stöðugt háðari erlendum
aðfóngum í gegnum tæknibúnaðinn. Hlutur manns-
handarinnar minnkar í framleiðslunni. Eina von okkar
um að selja landbúnaðarafurðir erlendis er að mark-
aðssefja þær sem lúxusvöru vegna þess að magnið
er lítið og flutningskostnaður umtalsverður. En
það getur orðið þrautin þyngri að færa rök fýrir
því að þetta sé sjaldgæf hágæðavara.*'®]
Gunnlaugur Júlíusson, landbúnaðarhag-
fræðingur. „Verðið á mjólkurafurðum
erlendis verður stöðugt sterkari
viðmiðun. Það er sú pressa sem
íslenskir mjólkurframleiðendur verða
að standast."