Saga - 1954, Blaðsíða 8

2
Viðurlög kirkjunnar voru með ýmsum hætti.
Þyngstu viðurlög voru ið svonefnda interdictum,
sem nefna mætti ið mesta eða hæsta bann. Var
því stundum beitt, ef æðsti meðferðarmaður
ins veraldlega valds (keisari, konungur o. s.
frv.) beitti kennivaldið í umdæmi sínu ofbeldi
eða gekk óhóflega á réttindi kirkjunnar. Þetta
bann gat páfinn einn, eða biskup fyrrum í um-
dæmi sínu, lagt á, enda máttu kennimenn þá
engar kirkjulegar athafnir hafa þar um hönd,
ekki svo mikið sem hringja klukku. Slíkt bann
var því ákaflega þungbært trúuðum mönnum,
enda gerðu forráðamenn þess lands, sem fyrir
því varð, venjulega fljótt ráðstafanir til þess
að fá því af létt með sátt við kirkjuvaldið. Þessu
banni hefur ekki verið beitt á íslandi, nema ef
telja skyldi bann Guðmundar biskups Arasonar
við kirkjulegum athöfnum í Norðlendingafjórð-
ungi nokkru eftir 1200, sem mun að vísu hafa
verið löglegt, enda þótt því væri lítt hlýtt. Þá
var bann ið meira svonefnt (anathema, stund-
um nefnt excommunicatio major). Þeim, sem
fyrir því varð, var meinuð öll kirkjuleg þjón-
usta. Hann mátti ekki samneyta öðrum mönn-
um, og ekki mátti grafa líkama manns í vígðri
mold, ef hann andaðist áður en hann yrði leyst-
ur af banni, nema hann hefði sýnt iðrunar-
merki á banadægri. Þeir, sem vísir vitendur
samneyttu bannsettum manni, felldu á sig bann
með því móti. Stundum bökuðu menn sér slíkt
bann með verki því eða verkum, sem þeir höfðu
unnið (excommunicatio latæ sententiæ), t. d.
með því að leggja hendur á biskup eða kenni-
mann, en stundum skyldi veita inum brotlega
þrjár áminningar með hótun um bann, ef eigi