Ný saga - 01.01.1990, Síða 57

ganga snurðulaust fyrir sig.
Nemendur þola ekki þegar
kennarinn stendur ráðvilltur
fyrir framan tækin og veit
varla hvað snýr upp og hvað
niður. Þeir eru vanir því að allt
gangi upp, ekki síst með tilliti
til þess að nú á dögum eru
kvikmyndir og sjónvarp eðli-
legur þáttur i lífi allra.
Sagnfræðingar verða að
venjast nýjum vinnubrögðum,
bæði hvað varðar rannsóknar-
aðferðir og miðlun efnis. Og
þeir verða að læra að meta
heimildir sínar á annan hátt en
þeir eru vanir. Vinna með lif-
andi myndir er þó ekki síst
handverk og þetta handverk
verða sagnfræðingar að læra
vilji þeir ekki vera háðir lijálp
annarra í hvert sinn sem þeir
nota myndefni.
Væri ekki eðlilegast að
byrja á sagnfræðistúdentum
og kenna þeim þessa
tækni?
Vissulega er það brýnt en
slík kennsla getur verið býsna
erfið. Nemendur mínir hafa
hlotið tilsögn í sjálfu hand-
verkinu og til viðbótar fengið
tækifæri til þess að beita þeirri
þekkingu i vinnu með lifandi
myndir og greiningu mynd-
máls. Þegar joeir velja sér efni
til munnlegs lokaprófs og eiga
sjálfir að setja saman heimilda-
skrá geta þeir allt eins valið
myndefni ásamt ritheimildum.
Síðan geta þeir átt von á að
vera teknir upp í hvorutveggja.
Hjá okkur hefur skapast hefð
fyrir því að líta á kvikmyndir
og myndbönd sem jafnmikil-
vægar heimildir og ritað mál.
Þessa hefð skortir á ís-
landi. Hvernig er ástandið á
öðrum Norðurlöndum?
Eftir jrví sem ég kemst næst
er Danmörk eina landið þar
sem myndefni er notað á
þennan hátt við sagnfræði-
kennslu. Það er einna helst í
Finnlandi sem sagnfræðingar
eru að vakna til lífsins. Saga
Finnlands á 20. öld er svo
margbrotin; borgarastríð og
tvær styrjaldir við Sovétríkin.
Við rannsóknir á þeim atburð-
um öllum gegnir myndefni
miklu hlutverki. Það hefur ver-
ið rannsóknum á lifandi
myndum í Danmörku mikil
lyftistöng að þar er til
myndefni um umdeilt efni eins
og hernám Þjóðverja í síðari
heimsstyrjöld. í Finnlandi hafa
örlagaþrungnir atburðir haft á-
hrif í sömu átt. Saga Svíþjóðar
og Noregs er að vísu jafn tið-
indamikil og saga Danmerkur
og norskum starfsbæðrum
mínum er fyllilega ljóst hversu
mikilvægar heimildir hreyfan-
legar myndir eru. Þar skortir
bara hefð fyrir því að nýta sér
þær.
Hvað með alla þá sagn-
fræðinga sem nú eru starf-
andi og ekki hafa fengið lil-
skilda þjálfun í þessum efn-
um?
Halda námskeið fyrir þá. í
rauninni er það sáraeinfalt. Ég
hef séð um og skipulagt nám-
skeið fyrir sögukennara í
menntaskólum og sýnt hvern-
ig hægt er að nota þessa hluti.
Auk þess hef ég útvegað
myndefni og bækur þannig að
þeir sem sækja námskeiðin
gætu fylgt þeim eftir.
Eru margir á Norðurlönd-
um sem geta haldið slík
námskeið?
Þeir eru örfáir en við getum
sagt að hér komi margfeldi-
áhrif til sögunnar. Af þeim sem
hafa verið hjá mér gætu a.m.k.
10-15 staðið fyrir ágætis nám-
skeiðum fyrir aðra. Þetta
breiðist út eins og sinueldur.
Ég er hlynntur því að menn
kynnist jiessu af fúsum og
frjálsum vilja frekar en að það
sé gert að skyldu. Hafi maður
unnið verkefni í myndgrein-
ingu og lært þau vinnubrögð
sem slíkt krefst og haldiö
þeirri kunnáttu við þá er ótal-
margt hægt að gera. Sjálfum
finnst mér ákaflega ánægjulegt
að verða vitni að því hversu
margir nemenda niinna hafa
komið öðrum á bragðið.
Hvernig er þessum mál-
um háttað hjá fjölmennari
þjóðum, t.d. Bandaríkja-
mönnum?
Þar er ástandið í senn betra
og verra en hjá okkur. í
Bandaríkjunum er mjög vel
Konan á bak viö áróöursmyndir nasista, Leni Riefenstahi, og Der Fuhrer.
Hjá okkur hefur skap-
ast hefö fyrir því aö
líta á kvikmyndir og
myndbönd sem jafn-
mikiivægar heimildir
og ritaö mál.
55