Ný saga - 01.01.1990, Síða 86

RU <1111
og þrár með þeim hætti sem
er ekki á færi neinna annarra
texta. Það mun hafa verið
danska skáldið Villy Sörensen
sem tók svo til orða að bók-
menntirnar væru draumar
samfélagsins. í skæru ljósi
dagsins sýnast okkur allir
draumar vera óþarfa vitleysa,
en einsog rannsóknir hafa sýnt
veikist hver sá maður á sinni
sem ekki fær að sofa draum-
svefni. Innan skamms er hann
á valdi ofskynjana og hugar-
víls.
Þessi mynd held ég segi
okkur margt um þá sérstöðu
skáldskaparins sem ávallt mun
greina hann frá hvort heldur
er heimspeki, sagnfræði eða
félagsfræði. Og þótt sagnfræði
kunni að geta nýtt sér eitt og
annað af meðulum skáldskap-
arins, verður skáldskapurinn
alltaf heldur vond sagnfræði.
Því það Iiggur í hlutarins eðli
að skáldverk er jafnan, hvert
sem það sækir viðfangsefni
sitt, öðru fremur heimild um
sinn ritunartlma, um sinn höf-
und og þann hugarheim og
það þjóðfélag sem hann er
sprottinn úr. Jafnframt getur
það veitt okkur ómetanlegan
aðgang að hugarfari þeirra les-
enda sem það er ætlað.
Sagnfræðingurinn hlýtur á-
vallt að reyna að halda þess-
um þætti í skefjum, sýna for-
sendur sínar og gera sér og
öðrum for-dóma sína ljósa.
Hann hefur ekkert skilyrðis-
laust skáldaleyfi. Skáldið býr
ekki við slíkar kvaðir. Og þótt
sagnfræðin kunni að daðra við
skáldskapinn, með góðum ár-
angri í sumum tilvikum og
hæpnum í öðrum, munu á-
fram vera til þau mörk þar
sem hún hættir að vera sagn-
fræði og verður öðru fremur
skáldskapur. Verkið á þá ekki
lengur tilverurétt sinn undir
því að miðla fróðleik, heldur
undir sínu eigin „þarfleysi". En
þegar höfundur stígur með
þeim hætti yfir mörkin milli
vöku og draums verður verk
hans líka að standast aðrar
kröfur og ekki síður harðar:
kröfur listarinnar.
Sagnfræöingurinn
hlýtur ávallt aö reyna
aö halda þessum
þætti í skefjum, sýna
forsendur sínar og
gera sér og öörum for-
dóma sina Ijósa.
(slandsklukkan: Helgi Skúlason (Jón Hreggviðsson) og Tinna Gunnlaugsdóttir (Snæfríöur Björnsdóttir Eydalín). Er
skáldskagurinn alltaf heldur vond sagnfræöi?
84