Ný saga - 01.01.2001, Page 93

Finnur Magnússon og endurreisn alþingis
mér sú æra að vera einn þeirra. Hann var sér-
lega náðugur við okkur og hét íslendingum
ölluni vernd sinni“. Síðan heldur hann áfram
og segir:
Það hefir brytt hér á miklum frelsisanda í
vetur og hafa sumar Deputationir með ber-
um orðum beðið konung um Constilution
líka þeirri, sem hann hafi gefið Noregi.
Dagblöðin hafa og verið heldur svæsin (að
mér hefir þótt, því eg má játa, að eg er ekki
einn af de ultra-liberale)“.6
Af því sem hér hefir verið rakið er erfitt að
verjast þeirri spurningu hvort Finnur hafi
ekki skrifað konungi þetta gagnmerka bréf
17. febrúar vegna hvatningar frá löndum sín-
um fremur en að eigin frumkvæði.
í bréfinu rekur hann sögu alþingismálsins
frá upphafi til dagins sem það er skrifað. Rétt
er að skoða það í samhengi við grein sem birt-
ist í Fædrelandet 16. mars um alþingismálið
og úrskurð konungs 20. maí. Efnislega er
greinin líkust því að vera unnin upp úr bréfi
Finns til konungs, nokkum atriðum er bætt
við og endað á að greina frá ávarpinu til kon-
ungs 11. desember 1839. Jón Sigurðsson
greinir svo frá í Nýjum félagsritum 1841:
Nokkru síðar varð hljóðbært, að mál þetta
væri búið undir konungsúrskurð, héldu þá
Islendingar fund, og var tekin saman grein
nokkur á dönsku, og er hún prentuð í „Fæ-
drelandet“ 16da marsm. 1840; þar eru skír-
lega tilgreindar ástæður þær sem bæði
skynsemin og reynslan sýnir fyrir því, að
Islendingar fái fulltrúaþing sér í lagi, ...Et-
azráð Finnur Magnússon gjörði einnig enn
allt hvað í hans valdi stóð, til þess að mál
þetta mætti fá sem heppilegastan fram-
gang, fósturjörð vorri til heilla; enda varð
heldur ekki annað sagt, en að konungur
yrði svo við ósk vorri sem best mátti
verða.7
Vel má hugsa sér að Jón eigi hér við bréf
Finns til konungs 17. febrúar 1840 sem birt er
hér á eftir. Það ber með sér að Finnur hafi
tæpast skrifað það að eigin frumkvæði, held-
ur hafi hann gert það fyrir áeggjan landa
sinna í Höfn og ritað það „nolens volens“ líkt
og ávarpið til konungs 11. desember árið
áður. í upphafi bréfsins getur hann þess fyrst
að sér sé óljúft að skipta sér af óviðkomandi
málum, en telji það samt skyldu sína í þessu
tilviki.
í bréfinu birtist viðhorf Finns til stéttaþing-
anna og þátttöku íslands í Hróarskelduþingi.
Hann gjörþekkti þá sögu frá upphafi vega,
þar sem hann var einn hinna „upplýstu
manna“ sem konungur tilnefndi 23. mars
1832 og áttu að fjalla um „Umdæmastand-
anna kosníngarmáta og innréttíngu“ ásamt
Moltke fyrrverandi stiftamtmanni fyrir ís-
lands hönd. í bréfinu kemur skýrt fram að til-
lögum þeirra um sérstakt þing á íslandi - at
Jsland maatte erholde sin særegne raadgi-
vende Stænderforsamling - var stungið undir
stól. Þessar tillögur eru ekki kunnar, en þeir-
ra væri helst að leita í gögnum urn upphaf
stéttaþinganna í „henlagte sager“, því að
Finnur segir að þær hafi verið afhentar rétt-
um málsaðilunr.
Efnisatriði bréfsins þekkti Finnur af eigin
reynslu. Hann víkur sérstaklega að vanþekk-
ingu þingfulltrúanna á Hróarskelduþingi á
málefnum íslands og nefnir eina undantekn-
ingu, Islandskaupmann sem sé þingfulltrúi
fyrir Kaupmannahöfn, og eigi í útistöðum
við flesta íslendinga - og á hér við R Chr.
Knudtzon stórkaupmann.
Urskurður konungs um endureisn Alþing-
is á Þingvelli vakti mikinn fögnuð hjá íslend-
ingum í Höfn. Skírnir greinir svo frá:
Þegar íslendingar þeir sem hér voru í bæn-
um sáu úrskurð þenna, áttu þeir fund, og
kusu þá Finn Magnússon etatsráð, Pétur
Pétursson prófast og Þorleif Repp mál-
fræðing til að færa konungi þakklæti sitt
fyrir úrskurðinn. Tók konungur þeim
nrildilega og óskaði íslendingum heppnað-
ist svo að færa sér hann í nyt sem vilji hans
og ósk væri til.
Sigurður Melsteð, síðar prestaskólakennari
skrifaði föður sínum tíðindin 29. júní með
þessum orðum:
Þann 20ta maínránaðar skipaði kóngur
kansellíinu að láta kommissionina heima
[þ. e. enrbættismannasanrkomuna] að
sunrri ráðslaga um hvörnig raadgivende
Stænder best gætu verið heima hvört ei
væri best að það væri nefnt Alþing senr
fyrrum og hvört ei væri hentugast að það
væri haldið á Þingvöllunr sem í fornöld
Hann víkur sér-
staklega að van-
þekkingu þing-
fulltrúanna á
Hróarskeldu-
þingi á málefn-
um íslands og
nefnir eina und-
antekningu, ís-
landskaupmann
sem sé þingfull-
trúi fyrir Kaup-
mannahöfn, og
eigi í útistöðum
við flesta íslend-
inga og á hér við
P. Chr. Knudtzon
stórkaupmann