Birtingur - 01.01.1957, Side 91

sem lengst er kominn á þróunarbrautinni á
þessum hnetti og er eina líftegundin hér,
sem farin er litið eitt að hugsa og átta sig
á sjálfri sér og hinum mikla heimi, er í
vitsambandi við mannkyn annarsstaðar í
geimnum. Þetta hefur mönnum ekki verið
ljóst hingað til. Vitsambandið milli
hnattanna hefur ávallt verið misskilið sem
samband við yfirnáttúrlegar verur og
andaheim. Upp af þessum misskilningi hafa
sprottið tníarbrögðin, goðafræði og
hverskyns hjátrú. Menn hafa ekki vitað. En
nú er tjaldi vanþekkingarinnar loksins svipt
frá, nýr skilningur er fenginn. Nú koma
vísindin, náttúrufræðin, í stað trúarbragða
og trúar á andaheim. Nú er fundinn lykillinn
að túlkun menningarinnar, og heimspekin
verður ekki lengur tómfræði (kenologi),
heldur vísindi. Hin sanna heimspeki er loksins
fundin. Heimurinn er ekki lengur
leyndardómsfuilur. Heimsgátan, lífsgátan er
ráðin. — Þetta er stórkostleg hugmynd,
og sett fram af mikilli málsnilld, andagift og
spámannlegum sannfæringarkrafti. — En
hvernig v e i t dr. Helgi þetta ? Og komum við
nú að aldaskiptavaldandi uppgötvun hans:
Uppgötvun hans á eðli svefnsins og
draumlífsins. Miðilsástand telur hann sama
eðlis og venjulegan svefn, og þegar við
hlustum á tal miðilsins, höfum við beinan
aðgang að draumum hans.
En gefum nú dr. Helga orðið um stund. Hann
segir:
,,Emanations- eða útstreymiskenningin, er á
þá leið, að alt hið orðna sé framkomið
fyrir nokkurskonar útstreymi frá æðstu
veru; sjeu tilverumyndirnar því ófullkomnari,
því lengra sem þaðan er komið. En sú
speki er komin upp þar sem sakir heiðríkju
eða hálendis eða hvorstveggja, var gott til
sambands við æðri verur. Og í sinni bestu
mynd mun hún upprunnin vera í
Asíuhálendi, þar sem fran hefir kallað
verið, ekki alllangt frá Indlandi, einmitt á
þeim stöðvum sem óx upp toppur
mannkynsins, og beinast greri í hugunum
að hinu fegursta og fullkomnasta máli.
Megum vjer vel skilja, þegar oss er kunnugt
orðið, að hver lifandi vera geislar frá sjer
nokkurskonar krafti (bioradiation), og
leitast við að framleiða sjálfa sig í öðrum
verum (bioinduktion), að í slíkum kenningum
fornra spekinga, er stefnt í áttina að mjög
merkilegum sannindum. Vjer verðum að
hugsa oss óendanlegan verund (jeg hefi
þetta orð karlkyns; það hefir ef til vill
verið af svipuðnm ástæðmn sem
Empedokles segir sfairos en ekki sfaira) og
einmitt af því að hann er óendanlegur,
bætir hann alltaf við sig. Hinn fullkomni
verundur hrindir frá sjer því sem er
ófullkomið, því sem snúist getur til ills,
verðimegund hins illa. Þannig kemur fram
hyle grískrar speki, efni heimsins. En saga
heimsins er þannig, að hinn fullkomni
verundur leitast við að framleiða sjálfan sig
í hinu ófullkomna efni, snúa hinu
ófullkomna til fullkomnunar. Saga heimsins
er endanlegur þáttur í tilveru, sem er
óendanleg. Og vjer getum nú, með því að
meta rjettar forna speki og styðjast við hinar
nýju athuganir sem gerðar hafa verið,
fengið betra yfirlit en áður yfir þessa sögu.
Hið ófullkomna getur ekki nálgast hið
fullkomna og þess vegna verður á hinn
veginn: til þess að gera ,,efnið“ sjer líkt,
það sem er svo ófullkomið, að grískir
spekingar nefndu það to me on, það, sem
ekki er, verður hinn fullkomni verundur að
lúta að því, nálgast ófullkomnunina.
77