Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1987, Qupperneq 29

Flámœli í vesturíslensku
27
einnig til [e] og [ö], og 55% prófaðra höfðu flámæli samkvæmt könnun
Bjöms (1964:83-88). Bjöm fann aðeins örfá dæmi um flámæli á stutt-
um sérhljóðum og „einkum ef flámæli var á háu stigi“ svo að á íslandi
virðist flámæli aðallega hafa verið bundið við löng sérhljóð.
Árið 1947 telur Bjöm Guðfinnsson (1981:38) að flámæli sé í vexti
og beri að ráða niðurlögum þess gegnum skólakerfið þar sem ruglingur
skapist þegar orð renna saman, ruglingur sem síðan er fluttur yfir í ritað
mál. Bjöm stingur síðan upp á aðferðum til að gera öll böm réttmælt.
Um 1960 telur Hreinn Benediktsson að flámæli sé á undanhaldi, sér-
staklega meðal yngi'i kynslóðarinnar (1961-1962:95). í dag má segja
að flámæli heyrist varla í máli manna á íslandi. Þó eru athyglisverðar
niðurstöðurrannsókna á vegum RÍN (Rannsókn á íslensku nútímamáli)
undir stjóm Höskuldar Þráinssonar og Kristjáns Ámasonar sem fundu
flámæli hjá unglingum á höfuðborgarsvæðinu árið 1984. Sérstaklega
eru forvitnilegarniðurstöður Þórunnar Blöndal (1985) sem telur að flá-
mæli á [i] og [y] sé útdauð málbreyting (1985:95) en að „nýtt“ flámæli
á [e] og [ö] „gæti verið að hreiðra um sig í málinu" (1985:96).
Svo virðist sem enginn þeirra málhafa sem prófaðir hafa verið hafi
verið algerlega flámæltur, þ.e. enginn virðist hafa haft hljóðkerfi þar
sem [i] og [e] annars vegar og [y] og [ö] hins vegar höfðu fallið saman.
Allir málhafamir höfðu mismuninn á [i] og [e] og [ö] og [y] annars
staðar en í löngum sérhljóðum og stundum jafnvel í þeim líka. Ég mun
koma aftur að þessu síðar.
3. Flámæli í vesturíslensku
Við frumrannsóknir mínar á útbreiðslu flámælis í vesturíslensku naut
ég aðstoðar Haialdar Bessasonai' prófessors, sem veitti mér aðgang að
segulbandsupptökum af viðtölum við 29 Vestur-íslendinga sem tekin
voru vegna þjóðháttarannsókna Hallfreðar Amar Eiríkssonar árið
1974. Ég naut líka góðs af nítján afritunum viðtala sem Gísli Sigurðs-
son tók vegna málrannsókna sem hann gerði á vesturíslensku árið 1982.
Sjálf tók ég viðtöl við fjóra málhafa af yngstu kynslóðinni (30-40 ára) í
stuttri ferð minni til Winnipeg sumarið 1985. Alls voru því 52 málhafar
í könnuninni. Það skal tekið fram að úrtakið er tæplega tölfræðilega gilt