Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1987, Blaðsíða 101

íslenska í samanburði við önnur mál
99
þáttur í því að menn gera villur í máli sem lært er, þó að það sé ekki
eina villuuppsprettan.
Máljöfnuður er ekki aðeins hjálpargrein málgerðarfræðinnar, heldur
líka málfræðinnar. Ef maður veit um það sem er líkt og ólíkt með
málum og jafnframt hvemig og í hvaða röð ákveðin atriði mála lær-
ast, þá er hægt að komast eitthvað nær því að vita hvemig hlutir lærast
yfirleitt. Sem dæmi má taka að pólskur málfræðingur hefur sett fram
þá hugmynd, að þegar Pólverjar læri framburð í finnsku, þá búi þeir
til abstrakt hljóðkerfi, sem byggist á því sem er sameiginlegt pólskum
og finnskum hljóðum. Þegar Pólverjinn er kominn yfir fyrsta stigið fer
hann hægt og hægt að læra finnsku hljóðin með því að fikra sig út frá
þessu abstrakt kerfi yfir í finnska kerfið.
Áður var minnst á millimálagreiningu, þ.e. athugun á því hvað flyst
úr einu máli í annað. Upp úr 1970 komu fram kenningar um að tungu-
málanám færi þannig fram að nýja málið byggðist upp með kerfis-
bundnum hætti, og að það hefði sínar eigin reglur meðan markmál-
inu væri ekki náð. Þetta mál ætti ekki að líta á sem neina ranga útgáfu
markmálsins heldur sjálfstætt mál, eins konar mállýsku. Larry Selinker
kallaði þetta „interlanguage“, sem þýða mætti sem millimál eða bráða-
birgðamál, í samnefndri grein (1972). Millimálið getur því verið rétt
út frá þeim reglum sem þetta þróunarstig hefur á leiðinni til markmáls-
ins. Með því að lýsa millimálinu á ýmsum stigum þess, bæði með tilliti
til einstaklinga og einstakra mála, þá væri hægt að öðlast betri skilning
á gmndvallareinkennum mála og einnig f á hugmyndir um hvemig fara
eigi að við kennslu í málfræði erlendra mála1.
Samkvæmt þessu er litið öðmvísi á villur en gert var áður, t.d. af at-
ferlisfræðingum, sem litu á villur sem slæman ávana sem losna þyrfti
við hvað sem það kostaði. Selinker leit á villur sem nauðsynleg skref
á leiðinni til markmálsins og meðan málið væri í þróun væm þær ekki
svo hættulegar, þar sem þær hyrfu af sjálfu sér. Ef tengslin rofnuðu
1 Á 19. öld var uppi kennsluaðferð í erlendum málum sem kölluð var hamiltonska
kerfið og fólst f því að þýða markmálið orð fyrir orð á móðurmál nemenda. Ögmundur
Sfvertsen gaf út íslenska lestrarbók með þessu sniði fyrir Dani árið 1833, en Rask hafði
einmitt lesið handrit að henni og hvatt hann til útgáfu á því.