Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1987, Qupperneq 115

Flugur
113
Eftir innrás Normana árið 1066 og valdatöku Vilhjálms bastarðs
rofna tengsl Englands við norræna málsvæðið um hrfð. Bein samskipti
fslendinga og Englendinga hefjast ekki á ný fyrr en þeir síðamefhdu
taka að sigla til íslands á 15. öld. Þessum kafla í samskiptum þjóð-
anna lýkur svo liðlega 100 ámm seinna, er Hansakaupmenn bola Eng-
lendingum burt í skjóli aukins valds Danakonungs. Auk verslunar og
viðskipta er einnig um að ræða allnokkur bókmenntatengsl. Riddara-
sögur em þýddar úr angló-normönsku eða frönsku og síðar kristileg
ævintýri úr miðensku. Eyvindur Eirfksson, sem rannsakaði miðensk
tökuorð í kandídatsritgerð sinni (1977), telur þau vera liðlega 30 og
skiptir þeim í þrjá flokka. í fyrsta flokki eru orð eins og t.d. kokkáll og
sögnin kokkála, sem Ey vindur flokkar undir almennt mál. Þannig mætti
einnig líta á fjölda tökuorða úr fomensku, t.d. ýmis dýra- og jurtaheiti,
heiti áhalda og íláta og ýmislegt þess háttar. í öðru lagi eru svo orð sem
tengjast verslun og vamingi ýmiss konar, svo sem sápa, skons og trúss.
Ur fomensku eru einnig komin ýmis orð af þessu tagi, t.d. orðin tollur
og vog og hugsanlega sögnin manga. í þriðja lagi er svo hópur orða
sem Eyvindur nefnir „riddaraorð". Þar má nefna orð eins og barón og
burgeis, lafði og lávarður, skvíari, stívarður, svo og lykilorð riddara-
hugsjónarinnar, sem var kurteisin. Um þennan hóp orða segir Eyvindur
(1977:107):
[...] ljóst er [...] að í flestum tilvikum breytir tökuorð orðaforðanum
meir en sem nemur beinni samlagningu þess við orðafjöldann, sem
fyrir er. Aðeins skal bent á til dæmis um áhrif skyld þessu en víðari
þó, að orðið kurteisi kemur beint og óbeint í fylgd margra annarra
orða, úr e. og öðrum málum, er túlkuðu ný viðhorf, nýtt lífsmat og
nýjan lífsstíl. Slík orð breyta í raun því hugmyndakerfi, sem býr að
baki málkerfinu og þar með málinu öllu.
Menningarlega séð bera riddaraorðin úr miðensku með sér hug-
myndaheim sem ekki er síður merkilegur en hugmyndaheimur kristni
og kirkju sem fomensku tökuorðin ásamt tökuorðum úr öðrum málum
miðluðu.