Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1987, Side 136

134
Orð aforði
Nokkru síðar segir svo:
En einn er sá þáttur sem sérstaklega verður að hafa í huga, en það
er sá orðaforði, sem bundinn er við landbúnaðinn. Engu er eins hætt
við að glatast með öllu og orðum þeim, sem notuð eru við hin ýmsu
landbúnaðarstörf. Margur mun e.t.v. hugsa sem svo, að slíkt geri ekki
til, þar sem þau verði óþörf í málinu, þegar hlutir þeir, sem þau tákna,
hverfa úr daglegu lífi manna. En þetta er háskalegur misskilningur.
Enginn efi er á því, að mikill hluti orðanna hefur komið hingað með
landnámsmönnum og er því eldri en íslandsbyggð. Ætti það þess
vegna að vera okkur íslendingum mikið metnaðarmál að gæta þess,
að orðaforði þessi týnist ekki, heldur verði skrásettur og færður í
orðabækur. Hér má reyndar geta þess, að í orðabók Sigfúsar Blön-
dals er allálitlegur hópur orða um landbúnað, en vafalaust vantar þar
enn mikinn fjölda.
Síðan er þessu bætt við, og það birti ég, þar sem það varpar nokkru
ljósi á stefnu Orðabókarinnar í upphafi:
Það er vegna þess, að forráðamenn orðabókar þeirrar um íslenzkt
mál, sem nú er unnið að, leita til landsmanna um aðstoð í þessu efni.
Þeim er ljóst, að greinargóð svör kosta allmikla vinnu, en vænta þess
samt, að enginn telji eftir að bjarga þessum verðmætum á land.
Svo er, í framhaldi af þessu, tekið fram, að í fyrstu atrennu hafi ver-
ið ákveðið að einskorða spumingamar við heyvinnu og allt það, sem
henni fylgir. Þá er bent á, að tvennt sé haft í huga með þessum spum-
ingalista: í fyrsta lagi að safna orðunum sjálfum og í öðru lagi að kanna
útbreiðslu þeirra. Þá var þetta flokkað niður í þrjá flokka: slátt, heyvinn-
una sjálfa og loks amboðin.
Nýlega kannaði ég skrána, sem ég gerði yfir þá heimildarmenn, sem
fengu hana í hendur, og þá kemur í Ijós, að þeir vom samtals 142 árið
1953. Svörin urðu aftur á móti 47 eða um 33%. Allmargir sendu listann
aftur óútfylltan, en nöfn þeirra gleymdust samt ekki, því að rúmum
áratug síðar sótti ég nokkra þeirra heim og spurði sjálfur um þessi efni.
Þrátt fyrir frekar lélegar heimtur var margt að græða á þeim svörum,
sem bámst, og uppskeran varð nokkuð góð í lokin. Eins lærði ég ekki