Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1987, Síða 148

146
Ritdómar
hvort eð er alltaf lesa út úr töflunum hvaða endingar bömin hafi notað. Eigi að siður
er þama um ósamræmi að ræða, sem getur valdið ruglingi; og í línuritunum er aðeins
greint í rétt svör og röng, bæði í raunorðum og bullorðum.
I kvenkynsorðunum kemur hins vegar einkar vel fram hve tilfinning bamanna fyrir
tengslum stofngerðar og endingar hefur aukist milli 4 og 6 ára aldurs; þannig er fleir-
talan af *grosgrosirh]á aðeins 8,1% 4 ára bamannaen 38,8% 6 ára bama; grosar hefur
hins vegar hrapað úr 30,1% í 16,5%. Þetta er í samræmi við þá almennu tilhneigingu
sem nefnd var hér að ofan.
í seinastahlutanumkemurýmislegt forvitnilegt íljós. Svo virðist semýmsirfélags-
legir þættir geti haft áhrif á málþroska bama. Sú niðurstaða styrkist við það að hið
sama virðist koma í ljós í annarri rannsókn sem gerð var um svipað leyti á nokkru
eldri bömum, þ.e. athugun Ástu Svavarsdóttur á „þágufallssýki" (sjá Ástu Svavars-
dóttur 1982; Ástu Svavarsdóttur, Gísla Pálsson, Þórólf Þórlindsson 1984). Einna at-
hyglisverðust er sú niðurstaða að dvöl á dagheimilum virðist sfst verða til að draga
úr málþroskanum, heldur auka hann, ef eitthvað er. Eins og höfundar taka skýrt fram,
verður vissulega að hafa allan fyrirvara á þegarþessar niðurstöður em túlkaðar. Eigi að
síður em þær mjög forvitnilegar, og hvetja til nánari athugunar á sambandi félagslegra
aðstæðna og málþroska.
Þessi rannsókn hefur margvíslegt gildi, bæði fræðilegt og hagnýtt. Margir málfræð-
ingar telja að ýmis frávik frá máli fullorðinna sem finna má hjá bömum á máltökuskeiði
geti gefið mikilsverðar vísbendingar um greiningu ýmissa atriða í máli fullorðinna, eða
stutt tilteknar fræðikenningar en mælt gegn öðmm. Sú rannsókn sem hér um ræðir hefur
þegar verið notuð í þessu skyni, t.d. f kandídatsritgerð Sigurðar Konráðssonar (1983)
og grein hans í íslensku máli (1985).
Fyrir kennara og fóstmr hefur þessi rannsókn líka mikið gildi. Eins og höfundar
skýrslunnarbenda á, er mjög misjafnt hvemig frávikum í máli fjögurra ára bama reiðir
■ af þegar bömin em orðin sex ára. Sumar algengar tegundir frávika hjá íjögurra ára
bömum eru nær horfnar tveim árum seinna, og virðist þá lítil ástæða til að hafa áhyggjur
af þeim. Aðrar tegundir frávika eru aftur á móti þess eðlis, að ef þær koma fyrir hjá
íjögurra ára bömum má eins búast við að þær sé enn að finna hjá sömu bömum sex ára.
I mörgum tilvikum gæti þá sérstök aðstoð þurft að koma til, svo að framburður þessara
bama yrði eðlilegur. Það er auðvitað mjög mikilvægt að hafa einhverjar vísbendingar
um hvaða atriði séu líkleg til að lagast af sjálfu sér og hver ekki, til að tími og orka
kennara nýtist sem best.
Þótt vegur bamamálsrannsókna hafi farið ört vaxandi erlendis á sfðustu tveim til
þrem áratugum vom þær óþekktar á íslandi fyrir 10 ámm. Eftir að þeir Indriði og Jón
Gunnarsson hófu rannsóknir sínar, og farið var að fjalla um máltöku bama í kennslu
bæði við Háskólann og Kennaraháskólann, hefur orðið gerbylting þar á; allnokkrar
greinar hafa birst um máltöku íslenskra bama bæði í íslenskum og erlendum ritum, og
ýmsir nemendur við báða skólana hafa valið sér efni úr bamamálsrannsóknum í loka-
ritgerð (B.Ed., B.A., cand.mag.). Hérhefúr því verið unnið merkt brautryðjendastarf.
Heildardómur um verkið hlýtur að verða að þar komi fram mjög miklar og gagnlegar
upplýsingar um máltöku íslenskra bama, og úrvinnslan sé y firleitt skýr og skynsamleg.