Ritmennt - 01.01.2000, Page 123

RITMENNT
HVERSU MIICIÐ ER NONNULLA?
ir vinnubrögð Hálfdanar að hann bætir við
tölum yfir fjölda rímnaflokkanna sem Sig-
urði blind eru eignaðir. Hann minnist hins
vegar ekki á söguna um að Sigurður hafi fært
Jóni Arasyni tólf rímur á Alþingi ár hvert,
enda dregur Páll þá sögn í efa. Hann eignar
Sigurði blind heldur ekki Rímur af Mábil
sterlcu. Vinnubrögð Hálfdanar hér sýna þó að
eklci er ólíklegt að hann talci upp orð, orðalag
eða jafnvel heilar setningar úr Recensus-út-
drættinum eða öðrum heimildum sínum án
þess að merlcja það sérstalclega.
En snúum olclcur að tveimur næstu beinu
tilvitnunum Hálfdanar í Recensus Páls
Vídalíns, sem báðar lcoma fyrir í þeim lcafla
bólcmenntasögunnar sem fjallar um íslenslc
latínuslcáld. Þar segir fyrst um Jón Þorlcels-
son Vídaiín (91-92):
Jón Þorkelsson Vídalín, bislcup í Slcálholti, lagði
það á sig að snúa á latínu nolclcrum af Passíu-
sálmunum, sem nefndir voru hér á undan, sem
og að snúa Draumi Slcíða sem hann laulc við til
hálfs hérumbil. Hann er auk þess höfundur ým-
issa erfiljóða og slcopkvæða. Hann orti ágætt
lcvæði þegar hann var heyrari í Skálholtsslcóla
undir titlinum Calliopes Res publica en það
stendur elclci að balci neinu verlci samlanda olclc-
ar (að dómi fyrrnefnds Páls Vídalíns) hvort held-
ur litið er til efnis, bragsnilldar, eða sætleilca og
orðfæris sem hvarvetna er höfðinglegt.
Johannes Thorkilli Widalinus Episc. Sl<alh. in
vertendis nonnullis hymnis passionalibus pro-
xime commemoratis operam suam, ut a) in so-
mnio Skidonis vertendo, qvod ad medium
circiter perduxit, posuit, variorum insuper
Epitaphiorum &> carminum jocularium auctor.
Carmen eximium Scholæ Skalholtinæ Collega
fecit, inscríptum: Calliopes Respublica, nulli
nostratium (ut laudatus Paulus Widalinus judi-
cat) operí secundum, sive inventionem spectes,
sive metrí elegantiam, sive svavitatem et> dictio-
nem undiqve magnificam.
Þegar við berum þessa lclausu saman við
æviágrip Jóns Vídalíns í skáldatali Páls, eins
og það lcemur olclcur fyrir sjónir í útdrætti
Hálfdanar og lauslegri þýðingu Þorsteins
Péturssonar, er rétt að hafa í huga að til-
gangur Hálfdanar er elclci að slcrifa æviágrip
Jóns, heldur að fjalla um latínulcvæði hans.
Æviágrip Jóns Vídalíns og umfjöllun um
Vídalínspostillu er að finna annars staðar í
bólcmenntasögunni (223-24). Því hef ég að-
eins slcrifað upp það sem virðist liafa verið
sagt um latínulcvæðið Calliopes Res publica
í slcáldatali Páls Vídalíns. Elclcert virðist þar
lrafa verið sagt um latneslcar þýðingar Jóns á
Passíusálmunum og Slcíðarímu. Fyrst er
brot úr útdrætti Hálfdanar (71), síðan laus-
leg þýðing Þorsteins á Recensus-handritinu
(155):
Carmen eximium scholæ Skalholtinæ Collega
fecit inscriptum-, Calliopes Res publica, nulli
nostratium operi secundum &) forte nec hujus
seculi, sive inventionem spectes, sive metri
elegantiam, sive svavitatem e) dictionem un-
diqve magnificam.
Hann var frægur af milclum lærdó'me, liet ungur
utganga Dissertation umm Jmislegt Efne, sem þo
synde hannz mikla slcarpleilca, hann giorde og
agiætt qvæde Locatur J Skalhollte lcallad Calli-
opes Res publica, Eclce sydur enn nochurt annad
verlc vorra landa, og máskie þessarar aldar, bæde
ad uppafindingunne, art bragarhattarinnz, og
sætleika, og hófdinglegu ordfære á allann hatt.
Við samanburð á umsögn Hálfdanar í bólc-
menntasögunni um lcvæðið Calliopes Res
publica, eða Rílci músunnar, og því sem sagt
er um sama lcvæði í útdrættinum lcemur í
ljós að Hálfdan telcur upp orðrétt það sem
Páll virðist hafa slcrifað og getur þess um
leið samvislcusamlega með því að bæta
119