Vera - 01.08.2002, Blaðsíða 10

Fjármál
Þórhildur Einarsdóttir viðskiptafræðingur
Græddur er geymdur eyrir
Talsvert hefur verið rætt um háa skuldastöðu heimilanna
síðustu misserin og nú nýverið kom fram að útlit er fyrir að
einkaneysla sé tekin að aukast á ný eftir samdrátt síðustu tvö
árin. Fjármálamarkaður hefur tekið stökkabreytingum síðasta
áratuginn og hefur orðið æ auðvedara að útvega lánsfjár-
magn. Á sama tíma hefur einnig aukist mjög framboð af
hinum ýmsu sparnaðarformum en það er einmitt það sem ég
ætla að taka fyrir í þessum fyrsta pistli mínum um fjármál.
Greiddu niður yfirdráttinn
Hér á árum áður auglýsti ríkissjóður „Eyddu í sparnað" í því
skyni að fá fólk til að spara í spariskírteinum ríkissjóðs á
sama tíma og ríkið aflaði sér fjármagns. Með þessu var reynt
að höfða til þess að fólk gerði ráð fyrir sparnaði í mánaðar-
legum útgjöldum sínum. Það hefur verið afar ríkt í
Islendingum að leyfa sér eitt og annað án þess að eiga fyrir
hlutunum og hafa þá kreditkortin og yfirdrættirnir séð um
að redda hlutunum. Vextir á þessum skammtímalánum eru
mjög háir, eða um 20% um þessar mundir, og því sór hver
maður að það er afar óhagkvæmt að vera með slík lán. Til
samanburðar þá eru vextir á stuttum innlánsreikningum um
8%. Fyrir þá sem eru með yfirdrátt er í raun hagstæðast að
byrja á því að greiða hann niður.
Sparnaður sem hluti af mánaðarlegum
útgjöldum
Sparnaður á að vera sjálfsagður hluti af mánaðarlegum
útgjöldum hvers og eins þó ekki væri nema til þess eins að
eiga varasjóð þegar ófyrirséð útgjöld dembast yfir mann. Þá
er jafnvel hægt að skipta sparnaði þannig að hann sé eyrna-
merktur ákveðnum hlutum, s.s. utanlandsferð sem á að fara
í að ári eða íbúðinni sem stendur til að kaupa á næstu árum.
Ætlið ykkur ekki of mikið í upphafi
Það er mikilvægt að hafa í huga í upphafi sparnaðar að ætla
sér ekki of mikið í byrjun, þ.e. að byrja ekki með of háa
upphæð því þá eru allar líkur á því að viðkomandi gefist
upp. Þetta er í raun svipað og með líkamsræktina; það
þýðir ekki að fara af stað með látum og ætla sér að losna við
allar syndirnar sem hafa sest á maga, rass og læri með því að
stunda leikfimi alla daga vikunnar og lifa á fæðubótarefnum.
Það er fyrirfram dauðadæmt! Hvað sparnaðinn varðar er
betra að byrja með lægri upphæð og geta þá frekar aukið lítil-
lega við upphæðina þegar fram líða stundir.
fB
>
10
Fjöldinn allur af sparnaðar-
formum í boði
Það er mjög misjafnt hvaða sparnaðarform henta
hverjum og einum en fjármálastofnanir hafa allar
ráðgjafa á sínum snærum sem geta veitt leiðbeining-
ar um þá sem henta. Við val á sparnaðarformi þarf að
taka tillit til ýrnissa þátta, eins og markmið með
sparnaði, aldurs, skattalegrar stöðu, tíma og samspili
áhættu og ávöxtunar. Sparnaðinn er hægt að láta
skuldfæra á greiðslukort, greiða með gíróseðli eða
millifæra beint af bankareikningi. Oftast er ekkert
lágmark á því hvað mánaðarleg greiðsla getur verið
en það getur þó verið misjafnt eftir sparnaðar-
formum.
Viðbótarlífeyrissparnaður
er afar hagkvæmur
Við hikum ekki við að gera lánsskuldbindingar til
allt að fjörtíu ára, yfirleitt í tengslum við húsnæðis-
kaup, en enn sem kornið er eru færri sem huga að
langtímasparnaði. Eitt af þeim sparnaðarformum
sem ég mæli sórstaklega með að sé athugað er viðbót-
arlífeyrissparnaður. Fyrir um tveimur árum voru
gerðar lagabreytingar sem heimiluðu launþegum að
leggja allt að 4% aukalega af launum í viðbótar-
lífeyrissparnað. Mótframlag atvinnurekanda getur
numið allt að 2,4%. Það iðgjald sem launþegi greiðir
í slíkan sparnað dregst frá tekjuskattstofni og frestast
skatturinn til efri áranna þegar útgreiðsla lífeyris
hefst. Þessi sparnaður er að mínu mati sá hagkvæm-
asti í dag vegna skattalegs hagræðis og mótframlags
launagreiðanda. Sem dæmi þá getur einstaklingur
með 150.000 króna mánaðarlaun lagt 9.600 kr. á
mánuði í slíkan sparnað en útgreidd laun lækka
aðeins um 3.674 kr.
Langtíma markmið
Það sem er nauðsynlegast að hafa í huga við sparnað
er að setja sér langtíma markmið. Flestir hafa heyrt
sögur af fólki sem græddi stjarnfræðilegar upphæðir
á hlutabréfakaupum fjármögnuðum með yfirdráttar-
lánum, en slíkur hagnaður getur oft og hefur í mörg-
um tilfellum snúist upp í andhverfu sína enn hraðar
en hann myndaðist. Það er lykilatriði að rugla ekki
saman sparnaði og slíkri spákaupmennsku.
Fjárhagslegt öryggi er byggt á að setja sér langtíma-
markmið og aðal markmiðið á ávallt að vera að
vernda höfuðstólinn.