Vera - 01.10.2003, Qupperneq 48

/ SÁLGREINING
Yrsa Þórðardóttir £>
Flogið á vit hins óþekkta
»Erica Jong byrjar bók sína Fear of Flying á frásögn af því að hún situr í þotu með
117 sálgreinum á leið til Vínarborgar á sálgreinaþing. Mér varð hugsað til hennar þeg-
ar ég hóf ferð mína til Stokkhólms fyrir ári á mitt fyrsta alþjóðlega sálgreiningarþing.
Þetta var á vegum IPA, the International Psychoanalytical Association, um kynferði og
sálgreiningu, með taugasérfræðilegu áliti seinni tvo dagana. Fyrirlesari eftir fyrirles-
ara rakti sögu sálgreiningar og ýmsar kenningar frá Freud og fram á vora daga.
*
Vorir dagar mættu stundum afgangi því að
Freud og félagar voru mjög afkastamikið
fólk. Mér er mjög til efs að nokkur þarna
hafi gengið þess dulinn hvað Freud sagði,
enda kvað við í konunum á lokadegi:
„Næst, stelpur, sleppum við Freud og byrj-
um á okkur hér - Joyce McDougall, Juliet
Mitchell, Giselu Kaplan og Nancy Chodo-
row." Betur að þær hefðu ákveðið þetta
fyrr. En fæðing hugmynda tekur bæði tlma
og rúm, þær sögðu að til þess að láta sér
detta þetta í hug hefðu þær þurft að hittast.
Ég hafði fyrr um sumarið hitt kennarana
mína og handleiðara sem eru að kenna mér
að verða sálgreinir. Ég hitti þau í Bandaríkj-
unum og sagði þeim frá bókunum sem ég
var nýbúin að kaupa mér í Kanada. Svo
stökk ég til og keypti fleiri, sjálfsagt undir
áhrifum af fundi okkar.
Hannyrðir
Vínarbúinn Sigmund Freud sagði það full-
um fetum að ungar konur sem hann sinnti
hefðu orðið sturlaðar af þvf að þær fengu
ekki verkefni við hæfi. f stað þess að fá að
menntast og vinna, urðu þær að sitja og
bródera. Sama á við á vorum dögum. Það
gerir hverja manneskju geggjaða að fá ekki
að njóta si'n. Ef við vitum hvað við viljum
getum við stefnt að því og hrakið hverja
hindrun á fætur annarri. En kannski vitum
við ekki hvað við viljum eða vitum það en
höldum ekki að það eigi fyrir okkur að
liggja að sinna eigin hagsmunum. Þá er
gott að fara I sálgreiningu og máta skoðan-
ir sínar í ró og næði, þar sem allt má segja.
Þó ekki væri nema til að sjá að hugsanir og
orð meiða engan. Alltaf gefst okkur kostur
á að koma auga á þrána en ákveða að gera
annað, ef svo ber undir. Þá er það meðvituð
ákvörðun en ekki handahófskennd blindni
ímyndaðra örlaga eða samfélags. Það erum
við sem ákveðum. Ég sem segi sjálf hver ég
er og ákveð hvað ég geri.
Hvað er sálgreining?
Sálgreining er meðferðaraðferð sem felst í
því að fara reglulega tii sálgreinis, minnst
einu sinni í viku. Þar er hægt að sitja og tala
við sálgreininn, eða leggjast á bekk og tala
þaðan, væntanlega í eyru sálgreinisins líka.
Það má segja allt, hvað sem er, allt sem okk-
ur dettur í hug, hvort sem það myndar skilj-
anlegar setningar eða ekki.
Þarna er svigrúm til að leyfa öllu að
brjótast fram, eða virða þagnir og hik. Allt
er þetta hluti af því sem er að gerast. Með
þessum hætti er sálgreinandinn, sá eða sú
sem fer ( sálgreiningu, að gefa til kynna
hver hún er (eða hver hann er). Þessa að-
ferð fundu þau upp í sameiningu Sigmund
Freud og Bertha Pappenheim, sem kallaði
aðferðina sem þau þróuðu „talking cure"
talmeðferð, eða „chimney sweeping" skor-
steinssópun Igamni. Hann hafði vanist sefj-
un og dáleiðslu til að komast að því hvað
hrelldi sjúklingana. Hún vildi ekki að hann
styddi við ennið á sér eða notaði aðrar að-
ferðir til að aðstoða hana, hún bað hann
láta sig vera og hélt bara áfram að tala. Svo
sá hún að eftir að hafa komið orðum að því
sem á bjátaði, hurfu sjúkdómseinkennin.
Sálgreining var orðin til sem ný meðferð,
samtalsmeðferð.
Frelsi tilaðtala
Sálgreining er svo snilldargóð aðferð fyrir
konur til að komast að sannleikanum um
sjálfar sig. Því að þar er það eina sem skipt-
ir máli orð sálgreinandans, sem kemur í sál-
greiningu. Það er með eigin orðum sem við
segjum smátt og smátt það sem okkur
kemur í hug. Ekki til að segja samfellda
sögu eða svara stöðluðum spurningum
heldur til að koma í orð því sem við höfum
sjálfar að segja. Konur hafa bent á í rann-
sóknum sínum að greindarpróf og önnur
viðmið eru oft byggð á rannsóknum á
bandarískum hermönnum karlkyns, eða
karlkyns háskólanemum. Viðmiðin eru þá
bæði menningarlega bundin og kynbund-
in. Því skal okkur konur ekki undra ef staðl-
ar og spurningar hafa enga sérstaka merk-
ingu fyrir okkur.
í sálgreiningu er litið á manneskjuna í
heild sinni, manneskju sem þráir að lifa og
komast til heilbrigðis. Til að svo geti orðið
er ráðið að ganga til sálgreinis, vinna sér
inn peninga til að borga sálgreininguna.
Koma alltaf á réttum tíma, fara á réttum
tíma og segja allt sem í hugann kemur.
Þannig næst bati smátt og smátt eða í
stökkum. Þannig kemur I Ijós hver persón-
an er sem talar og hvað það er sem hrjáir
hana. Eins kemur í Ijós hvað gleður og kæt-
ir og hvetur til að leita sífellt að meiri sann-
leika, frelsi eða hvað það nú er sem viðkom-
andi þráir.
Þráin
Þráin er einmitt hornsteinninn. Og þar ískr-
ar strax í bremsum. Við erum kannski ekki
aldar upp til að finnast það við hæfi að
skara eld að eigin köku og láta leiðast af
innri þrá, losta eða girnd. Og ef reiði skýtur
upp kollinum, erum við oft ekki í stakk bún-
ar til að leyfa henni að brjótast fram, ef við
höfum áratuga reynslu af að hemja hana.
Hver veit nema það sé hreinlega hættulegt
að láta hana gjósa? Skyldi sálgreinirinn í al-
vöru þola það?
í sálgreiningu eru kjöraðstæður til að
leyfa sér að rannsaka allt, bókstaflega allt
og geyma þau orð í hjarta sér þar til þau
bera ávöxt eða verða ónauðsynleg.
48 / 5-6. tbl. / 2003 / vera