Vera - 01.10.2003, Blaðsíða 50

Sigrún Gunnarsdóttir
/ HEILSA
Hamingja og heilsa
»1 síðasta pistli ræddi ég um hvaða áhrif virðing og viðurkenning geta haft á líðan og heilsufar.
Ég nefndi að þessi áhrif hafa verið skoðuð meðal Óskarsverðlaunahafa og þá var sýnt að verðlaunin
geta jafnvel haft góð áhrif á heilsufar verðlaunahafanna! Hamingja og heilbrigði eru nátengd og
talað er um að allar gjörðir okkar miði á einn eða annan hátt að því að okkur líði vel og séu til að
auka hamingju okkar.
Næsti kapítuli á eftir þeirri staðhæfingu gæti síðan fjallað
um það hvort þessi vellíðan sem stefnt er að sé til lengri
eða skemmri tíma, hvort við tjöldum bara til einnar nætur
þegar við tökum ákvarðanir sem lúta að vellíðan og ham-
ingju. Þegar þeirri spurningu er svarað væri gott að hafa
með sér heimspeking eða guðfræðing til að ræða um sið-
fræðina í því sambandi og um tilgang lífsins. Allkunna er
að Islendingar koma einstaklega vel út úr könnunum sem
bera saman hamingju þjóða. Hitt er líka kunnugt að mæl-
anleg hamingja helst í hendur við efnahag, þ.e. þær þjóð-
ir sem ná ákveðnu lágmarki um þjóðartekjur mælast
hærra en hinar sem liggja lægra í efnahagslegum mæling-
um. Þannig hefur aukinn efnahagur jákvæð áhrif á ham-
ingjuna. En fleiri þættir tengjast hamingju. Til dæmis hef-
ur atvinna áhrif, og þá sérstaklega hvort fólk hefur atvinnu
eða ekki. Að eiga fjölskyldu skiptir máli, sama er að segja
um góða heilsu og síðan hefur upplifun á frelsi, trausti og
trú sterk áhrif á hamingju.
Samskipti eru hamingjuaukandi
Breski hagfræðingurinn Richard Layard bendir á að þrátt
fyrir efnahagslegar framfarir almennt á síðustu öld mælist
hamingjan ekki meiri. Hamingjustuðull Bandaríkjamanna
nú er til dæmis svipaður, og jafnvel aðeins lægri en hann
var fyrir um 50 árum, þrátt fyrir efnahagslega uppsveiflu
síðustu áratugi. Hvað ætli valdi þessu? Layard bendir á að
við aðlögumst sífellt aðstæðum okkar, tökum gefið það
sem ávinnst og sækjumst smátt og smátt eftir meiru. Á
sama tíma fer fram mikill samanburður og samkeppni og
hver keppist við að hafa betur í þeirri keppni.
Téður Layard bendir líka á að ein megin breytingin í
samfélaginu undanfarin 50 ár sé sjónvarpið. Að meðaltali
horfir vestrænn þegn á sjónvarp í tvær til fjórar klukku-
stundir á dag og fátt ýti meira undir samanburð en að horfa
á hvernig aðrir hafi það og hvernig aðrir líti út á sjónvarps-
skjánum. Þessi samanburður getur veikt sjálfsmyndina og
ýtt undir óánægju með eigin hag. Aðrar breytingar sem
orðið hafa undanfarna áratugi eru einnig vaxandi fólks-
flutningar og hraðar breytingar á vinnuhag fólks sem hvoru
tveggja dregur úr öryggi og trausti, kjölfestum hamingju.
En hvenær líður okkur svo vel að við segjumst vera
hamingjusöm? Umræddur Layard dregur fram atriði sem
fólk tengir hamingju. Á lista yfir atriði þar sem fólk er ham-
ingjusamt er kynlíf í efsta sæti, þar á eftir félagsskapur eft-
ir vinnutíma, þá kvöldmaturinn og slökun. í miðjunni á list-
anum er sjónvarpið en allra neðst er að fara í vinnuna á
morgnana. Á öðrum lista eru þau sem fólk segist vera
hamingjusamt í samneyti við. Á þessum lista eru vinir
efstir, þá foreldrar og fjölskylda, maki og börn en neðst er
vesalings yfirmaðurinn. Það góða sem tengist hamingju
snýst mikið til um samskipti og það sem er síst hamingju-
aukandi tengist líka samskiptum.
Góður tilfinningalegur aðbúnaður
Nýlega var haldið upp á Geðræktardaginn með pompi og
prakt og tilkynnt um framhald á því ágæta verkefni. Geð-
rækt er mikið þarfaþing, því þrátt fyrir íslensku hamingj-
una er enn verk að vinna. Til dæmis ber okkur skylda til að
standa vörð um það sem gott er og styrkja það enn frekar.
Hvernig getum við tryggt öryggi og traust sem eru for-
sendur hamingju og vellíðunar til líkama, sálar og anda?
Örugg og traust samskipti einkennast af skilningi og virð-
ingu. Slík samskipti má kalla góðan tilfinningalegan að-
búnað, eins og ég heyrði talað um nýlega.
Á Geðræktardeginum var Geðræktarstjarnan veitt þeim
sem ber af í geðræktarmálum. Verðlaunastjarnan var í ár
veitt Elínu Ebbu Ásmundsdóttur iðjuþjálfa og lektor sem er
hugmyndasmiður og drifkraftur margra skemmtilegra verk-
efna til geðræktar. I’ tilefni verðlaunanna sagði Elín Ebba frá
aðdáun sinni á þeim sem skera sig úr, eru á einhvern hátt
öðru vísi en hin. Hún talaði líka um mikilvægi þess að ein-
beita sér að styrkleika fólks, að leita að möguleikunum hjá
hverjum og einum. Slík nálgun grundvallast á umburðar-
lyndi og virðingu og leggur rækt við öryggi og traust.
Glæsileg i: blaö
- spesisiamdí uppskríftír! -
25°/o afsláttur lil áskrífenda: sími: 565-4610
Okcypís prjónaklúbbur: www.linna.is
k___________________________________________________________J
50/5-6. tbl. / 2003 / vera