Vera - 01.10.2003, Blaðsíða 52

Heiða Eiríksdóttir
/ TÓNLIST
LHASA-LA LLORONA
Grátgrýlan ógurlega
Lhasa De Sela er hálf-amerísk, hálf-mexíkönsk tónlistar-
kona sem hefur verið búsett í Montreal síðan 1991. Árið
1997 gaf hún þennan geisladisk út með hinum fransk-
kanadíska Yves Desrosiers. Hún semurtexta en lögin eru
samvinna þeirra. Hún hefur alveg einstaka túlkunarmögu-
leika í rödd sinni sem getur verið hunangsblíð en fengið
umsvifalaust á sig ráman og næstum Ijótan blæ, eins og
eitthvað sært dýr sem er að hvæsa á óvin sinn. Það má
segja að hún sé líka að því en textarnir fjalla margir um
hennar særða hjarta og þjáningar hennar almennt og
sendir hún gömlum elskhugum tóninn fyrir að hafa farið
illa með sig. Hún hefur þó húmor fyrir því að hún hljómi
eins og grátþrungin kona því nafn plötunnar, La Llorona,
þýðir einmitt grátkona.
Grátkona þessi ertekin úr mexíkönskum ævintýrum en
þar er hlutverk hennar ekkert ósvipað Grýlu gömlu á ís-
landi. Ef börnin eru ekki stillt kemur grátkonan og vælir
þar til þau breytast í stein! Þessi Ijóti tónn í rödd hennar
venst þó afskaplega vel og er svo sannarlega tilbreyting
frá Britneyum og Cristinum poppsins sem allar vilja hljóma
eins og blanda af litlum sætum kettlingum og breimandi
læðum. Lhasa hefur fundið sinn eigin söngstíl sem er
sprottinn úr alvöru tilfinningum en ekki framleiddur af
stórfyrirtækjum í markaðsfræðum. Það er í raun og veru
fallegt að syngja þannig að harmurinn sem sungið er um
skili sér beint út í hljóm lagsins.
Lög þeirra Lhasa og Yves eru sum djass-skotin en
franskir tilfinningasöngvarar fyrri tíma, eins og Jaques Brel
og Edith Piaf, hafa líka sín áhrif hér, en í raun eru ústetn-
ingarnar afar fjölbreyttar. Lögin eru flest bæði þung og
grípandi, hvernig sem það fer mögulega saman, en eiga
sameiginlegt að vinna á við margar hlustanir. Gítarar eru
alls staðar mjög áberandi í útsetningum, bæði klassískir,
flamenco og lap-steel, og einnig eru ásláttarhljóðfæri not-
uð á margan skemmtilegan hátt. Yves er potturinn og
pannan í þessari fjölbreytni og frumlegu útsetningum en
hann spilar á alla gítara, ásamt því að spila á harmónikku,
banjó og ásláttarhljóðfæri. Diskurinn er mjög sterk heild
og ekkert eitt lag sem sker sig úr. Maður fær á tilfinning-
una að þetta sé tónlist úr einhverri kvikmynd sem á sér
stað á kaffihúsum og götum Parísarborgar, og ráfar þar
um í huganum við undirleik Llasa. X
BACA - ESPÍRITU VIVA
Sungið gegn 5ársauka
Susana Baca er söngkona frá Perú sem hefur verið að
syngja og flytja tónlist síðan á barnsaldri. Hún er þó eigin-
lega miklu meira en bara söngkona því hún er talsmaður
svartra Perúbúa og hefur helgað þeirri menningu líf sitt.
Hún er líka heilmikill heimspekingur og skrifar sínar pæl-
ingar í bæklinginn sem fylgir geisladisknum Espíritu Viva
frá árinu 2002. Ásamt því að hafa þýðingar af öllum text-
unum á ensku fjallar hún um tilurð laganna og hvaða
merkingu þau háfa fyrir sig. Lagavalið er mjög fjölbreytt: Á
milli hefðbundinna perúískra og kúbanskra söngva er að
finna baráttusöng gegn þrælahaldi og Sönginn um akker-
ið hennar Bjarkar, sem hljómarfrábærlega á spænsku!
Susana er mjög upptekin af því að geta túlkað sterkar
tilfinningar með tónlist sinni og söng og segist hafa fund-
ið enn sterkar fyrir þessari þörf sinni við gerð þessa disks,
en hann var tekinn upp í New York-borg í sömu vikunni og
hrun tvíburaturnanna átti sér stað. Þetta skrifar Susana:
„Ég hef oft hugsað um hlutverk og mikilvægi tónlistar í
okkar erfiða, daglega lífi en þann 11. september í New
York, rétt hjá World Trade Center, enduruppgötvaði ég
ástæðu þess að ég held áfram að gera það sem ég geri. Að
syngja er að vinna bug á sársauka og dauða. Þennan ör-
lagaríka dag staðfesti ég þá trú mína að það er hlutverk
okkar allra að vinna saman að alheimsskilningi milli
manna svo það verði aldrei aftur þörf á morðum og glæp-
um. Lögin á disknum mínum vekja upp ýmsar tilfinningar.
Þau voru ekki bara sungin ánægjunnar vegna heldur til að
sýna, með dramatík og gleði, að lífið er sterkara en nokkru
sinni fyrr og heldur áfram með lifandi anda."
Og það er nokkuð til í þessu hjá henni. Andrúmsloftið
er þó nokkuð alþjóðlegt og tímalaust og er líka tvískipt.
Annars vegar eru gleðileg dansvæn lög sem eru vel til
þess fallin að dilla sér við en hins vegar er um hádramatísk
lög að ræða sem hræra upp í tilfinningum hlustenda. Eig-
inlega er þessi plata mjög mismunandi við hverja hlustun,
það fer eftir þeirri stemningu sem hlustandinn sjálfur er í.
Þetta er því hvoru tveggja rólegasta og hressasta plata
ársins og einnig bæði fyrir gleði- og sorgarstundir. X
52/5-6. tbl. / 2003 / vera