Freyr - 01.12.2000, Síða 27

70
60
50
40 ±f-----------
30 -
20
10
0 J—---------——--------------------------
Eingöngu Eitthvað þurrt í Hlf. rúlla eykst
rúllur fóðri milli ára
Mynd 1. Heyskapur á búunum og þróun hans milli áranna 1997 og 1998.
□ Há bú
□ Lág bú
var algengari meðal búanna sem til-
heyrðu lága hópnum eins og mynd
1 gefur til kynna. Hærra hlutfall
þeirra (41% á móti 36%) var ein-
göngu með rúlluheyskap. Ein-
hverjir voru með heymeti/vothey
og þá með rúllum eða þurrheyi,
jafnvel hvoru tveggja. Þau bú sem
voru með einhverja þurrheysfóðrun
(eingöngu eða með rúllum og/eða
votheyi) voru fleiri í háa hópnum,
64% á móti 56%. Þurrheyskapur-
inn minnkaði heldur milli um-
ræddra tveggja ára, meira hjá lága
hópnum. Þurrefnisinnihald rúll-
anna virtist vera svipuð hjá báðum
hópum, á bilinu 45 til 60%.
Fóðrun
Fóðrunin hefur mikil áhrif á alla
líkamsstarfsemi skepnunnar og
van- og offóðrun hafa neikvæð
áhrif á eðlilega starfsemi. Strax eft-
ir burðinn lendir kýrin í því að geta
ekki étið nægilega mikið til að
mæta þeim næringarþörfum sem
hún þarf á að halda til mjólkurfram-
leiðslunnar. Nytin nær hámarki á
bilinu 6-8 vikum eftir burðinn á
sama tíma og átgetan nær ekki há-
marki fyrr en 7-12 vikum eftir burð.
Þama skapast neikvætt orkujafn-
vægi sem ekki má verða of mikið.
A þessum viðkvæma fóðrunartíma
verður að fylgjast vel með hlutfalli
próteins og orku í fóðurskammtin-
um; of mikið prótein í hlutfalli við
orkuna verður til þess að gripurinn
nýtir ekki próteinið sem skyldi
heldur þarf að losa sig við umfram-
próteinið og nýta orku til þess sem
betur væri varið. Háar úrefnistölur
gefa vísbendingu um mikla prótein-
fóðrun. A þessum tíma mjólkar
kýrin gjaman af sér hold og þolir
það innan vissra marka, nokkuð
sem enn eykur úrefnismagn sem
gripurinn þarf að losa sig við. Kýr,
sem er lengi í neikvæðu orkujafn-
vægi og mjólkar töluvert mikið af
sér hold, á á brattann að sækja til að
færa sig í eðlilegt horf og þar með
að festa fang. Lágt hlutfall glúkósa
í blóði (orkuskortur) ásamt háu
hlutfalli ketónefna (gripurinn tekur
af sér hold í miklum mæli) hafa nei-
kvæð áhrif á að eðlileg kynstarf-
semi hefjist að nýju. Vanfóðmn
getur hindrað egglos eða frjóvgun,
jafnvel aukið hættuna á fósturdauða
snemma á þroskastiginu.
Lítið var um marktækan mun
milli hópanna á hinum ýmsu þátt-
um sem spurst var fyrir um og varð-
ar fóðrunina. Rúmlega 80% bænd-
anna flokkaði ákveðið gróffóðrið í
gripina þar sem hányta kýmar voru
í fyrirrúmi. Tæpur helmingur rað-
aði kúnum markvisst á básana með
tilliti til fóðrunar en mjaltaröðin
getur þó orðið önnur og stjórnaði
hún þá frekar uppröðuninni. Á
76% búanna var verið að gefa/bæta
á/sópa að gróffóðri þrisvar til fjór-
um sinnum á dag.
Kjarnfóðurgjafirnar voru ekki
eins tíðar en hærra hlutfall háu bú-
anna gaf kjamfóður fjómm sinnum
yfir daginn þó að munurinn mæld-
ist ekki marktækur. Kvöldferð var
við lýði á um helmingi búanna
(svipað milli hópa) þar sem sú ferð
nýttist til kjamfóðurgjafar og/eða
sópa að gróffóðri. I þeim ferðum
var jafnframt kíkt eftir beiðslisein-
kennum hjá kúnum. Hámarksmagn
kjamfóðurs yfir daginn var að með-
altali 6,7 kg, ívið meira hjá lægri
búunum þar sem hærra hlutfall
þeirra virðist gefa stærri skammta.
Algengast var þó að gefa hányta
kúnum 6,0 kg kjamfóðurs yfir dag-
inn (25% allra búanna falla þar
170
165
160
155
150
145
140
135
I Lágpr.blanda
l Hápr. blanda
-a— Prótein í
heyjum
"97 "98 "97 "98
Mynd 2. Tegundaval á kjamfóðri og þróun þess milli ára ásamt breytingum á
efnainnihaldi próteins i heyjunum.
FREYR 11-12/2000 - 27