Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1921, Síða 35

Bftir Magnús Helgason.
UmtalsefniS er forn íslenzk bók,
venjulega köllum Landnáma- Ein-
hverju sinni heyrSi eg dr. Helga Pét-
ursson segja í alþýðufyrirlestri, að sér
þætti vænst um hana allra bóka- Mér
er líka í minni, að einhverntíma heyrði
eg séra Matthías segja, að þegar Land-
náma sín væri í láni, fyndist sér eins
og vantaði einhvern bezta manmnn á
heimilið. — Eg þykist vita, að öllum
muni Landnáma kunn, en hinu gæti eg
samt trúað, að margur muni hafa látið
hana aftur með þeim huga, að skemti-
leg sé hún ekki, hversu merk sem hún
sé og mikilsverð. Svo fór að minsta
kosti fyrir mér á yngri árum. En nú er
komið annað hljóð í strokkinn, og ætla
eg nú að segja, fyrir hvað mér þykir
vænst um bókina og með hverju hún
tekur helzt hug minn fanginn.
Það er þá fyrst, að hún er einstök
bók í bókmentum heimsins, að því er
eg til veit. Engin þjóð á hennar líka.
Jafnvel Ameríkumenn hafa ekki nánd-
arnærri eins nákvæmar frásagnir frá
landnámsmönnum þar, forfeðrum sín-
um, og eru þau landnám þó mörgum
öldum nær vorum tímum heldur en
landnám Islands. En löndum okkar
vestur þar kippir í kynið. Þeir safna
til landnámssögu sinnar vestan hafs, og
hefir auðvitað þessi bók mint þá á að
gera það, áður en það yrði um seinan,
svo að ef þar kemur út ný íslenzk
Landnámabók, þá verður hún skilgetin
dóttir þessarar- Annars veit eg ekk:
til að stórþjóðirnar hafi reynt til
að semja slíka bók, enda sjálfsagt
langt um ófært öllum þeim. Þær
mundu gefa fyrir slíka bók, ef þess
væri kostur, mörg jafnvægi hennar í
gulli-
Þá er efni bókarinnar. Það er, eins
og allir vita, upptalning manna þeirra,
er námu land á íslandi, þ. e. a. s. komu
að óbygðu landinu og köstuðu eign
sinni á svæði, sfærri og smærri, sem
aðrir höfðu ekki orðið fyrri til að
helga sér. Menn þessir eru taldir upp
með svo mikilli nákvæmni, að vart
mun finnast sá blettur á landinu í bygð
að eigi sé frá því sagt, hver þar bygði
fyrstur eða helgaði sér land. Það er
farið hringinn í kringum alt landið,
rakin hver vík og vogur og dalirnir
upp af þeim, eyjar og annes; byrjað
á landnámi Ingólfs og haldið þaðan
vestur um land, þá norður og austur
og suður um og vestur aftur til þess er
hringurinn er allur. Landnámsmenn
eru taldir um 400 og sagt frá því um.
marga þeirra, af hverjum ástæðum
þeir fluttust hingað, með hverjum at-
burðum þeir fóru úr Noregi og tóku
hér land, hverra manna þeir voru og
hvað manna er frá þeim komið, alt
fram yfir 1300 stundum, svo að ættar-
talan getur tekið yfir ein 500 ár-
En er nú nokkuð að marka þessar
frásagnir? Sjálfsagt er Landnáma
ekki laus við villur og ýkjur, og þjóð-
sögur blandast inn í sumstaðar, en að