Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1921, Page 70

68
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISTÉLAGS ÍSLENDINGA
Hún ’hættir í miðri setningu og
röddin bilar.
“Háttið þið, mamma!” svarar
Svanfriður og lítur út í fjarskann.
“'Eig fer mér ekki að voða, þó eg dragi
það svolítið.”
Garmla konan gengur inn og bregð-
ur svuntuhornmu upp að augunum.
Svanfríður rís á fætur og gengur
upp á kvíabólið. Það er efst á tún-
inu og frá því liggja fjárgötur til heið-
ar. Þessar götur þekkir Svanfríður
eins cg fingur sína. Hún hefir gengið
þær ótal sinnum við smölun, þegar hún
var hálfvaxin, og í bernsku fór hún
þessa stigi, þegar hún rak ærnar frá
kv’íunum. Þessar stöðvar viil hún
kveðja.
Nú staðnæmist ihún við kvíarnar,
sem ekki hafa verið notaðar í nokkur
ár. Búskaparhættirnir eru breyttir frá
því sem áður var. Ofvöxtur kaup-
staða og þorpa hefir dregið fólkið frá
sveitunum og neytt bændurna cg hús-
freyjurnar til þess, að leggja niður
þúsund ára siðvenjur utan bæjar og
innan. Kaupakonurnar sumar kunna
ekki mjaltir, eða vilja ekki vinna þau
verk. En konurnar hrökkva eigi til
allra heitnilisvterka, þó að þær vilji
reyndar halda í málnytuna. Önnur
orsök til þess, að Arnfinnur slepti sín-
um ám með di!k, hún var sú, að ærri-
ar urðu cihamjandi í ihögunum, þegar
grannar hans iclleptu sínum. Þá varð
ekkert aðhald í víðát'tunni og tvístr-
ingur búsmalans ágerðist látlaust.
Arnfinnur rak sig á kröfur kaupa-
fólk sins bannie. að honum varð skap-
þungt. Það vildi fá sætt kaffi þrisvar
á dag ofan á mjóskurmat og sJcvr. Þá
þólti honum réttara að gefa lömbun-
um sopann sinn og — selja dilkana
upp í kaffið og kaupið. Kröfur fóíks-
ins og ofvöxtur útgjaldanna Iögðust á
Arnfinn bónda með vaxandi þunga og
hrundu honum fyrir ætternisstapann,
ásamt þeim ástæðum, sem fyr eru
greindar. — Nú stendur dóttir hans á
kvíabólinu, sem er grasgróið og evði-
lagt. Hún rennir augunum í kvíarnar.
Þær eru hrundar að veggjum, sum-
staðar. Og í horninu emu liggja
leistaræiflar af sjálfri henni, sem arfí
gægist upp með. Þeir voru eitt sinn
t?I hlífðar sokkum og skóm og ristum
fyrir kvíableytu og klaufnasparkí
ánna.
Svarífríður lítur upp og mætir sól-
argeislunum, sem koima rakleiðis utan
úr hafi. Fjörðurinn er sléttur og 'lygn
— rjómalogn svo langt sem augað
eygir. Og dúnalogn á landinu. Geisl-
arnir virðast benda upp til heiðarinn-
ar. Smalastúlkan hlýðir bendingunni
og fetar áleiðis. Þessar fjárgötur eru
nú grasi grónar og lyngtætlur taka
höndum saman yfir skorningunum.
Hún gengur fyrst 'hugstola eða í
leiðslu, eins og hún gekk í æsku stund-
um, þegar hún fór eftir ánum og
þurfti e:gi annað að gera en láta þær
ráða, eins þó dimt væri af þoku, eða
'tekið að dimma af nótt. Þá var hún
vön að nema staðar hjá steini einum,
sem heitir Ýri. Hann er grár að ilit og
þó dílóttur. Þar settist hún stundum
bæði í rekstri og smalamensku og
varð tvisvar fegin í hvert sinn — eins
og hver maður verður, sem á steininn
sezt.
Svanfríður hsfir ienga áætiun gert
um ferð sma, hve Jöng skuli verða.
En þegar hún sér steininn Ýra, verður
henni ósjálfrátt að snúa í áttina til
hans. En þegar hún ætlar úr götunni.