Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1921, Blaðsíða 98

96
TÍMARIT ÞJÖÐRÆKNISPÉLAGS ÍSLENDIRGA
stúku í Winnipeg, er “Fort Garry”
nefndist; Jón Júi'ius Jónsson frá Akur-
eyri; Guírrjundur Þór'Sarson frá
Reykjav'ík og síðar Ciafur S. Thor-
geirsson prentari fiá Akureyri, er kcm
til Winnipeg jsá um haustið. Nokkur
bið varð á iþví, að stcfnbréf fengist
fyrir fé'Iagsmyndun þessari frá Stór-
stúku Manitoba, svo stúkan varð eigi
stofnuð fyr en á Þorláksmessu um vet-
urinn. Var hún ndfnd “Hekla”, og er
enn uppi. Alís "voru stofnendurnir
tuttugu og Ifjórir, en tveir, þeir Guð-
mundur Jónsson og Ólafur S. Thor-
seirsson, höfðu áður staðið í stú'ku;
Sigurður Andrésson var þá alfluttur úr
bæmim. Eigi vildu félagsmenn að
fundahöíd 'færu fram á Ensku, svo að
beir Ólafur S. Thorgeirsson og Jón
Júlíus tóku að sér að snúa siðbókinni,
til bráðabirgða, yfir á Islenzlku. Var
þýðir.g þessi seinna yfirfarin og end-
urhætt a(f Einari Hjörleifssyni og not-
uð þangað til ihin prentaða útgáfa sið-
bókarinnar féks’t frá Reykj'avík. Stúk-
an óx og dafnaði strax fyrstu mánuð-
ina, en br'á'tt kom í ljós, að skoðana-
rrunur var o'f miikill milli félagsmanna
í trú- og landsmlállum, tíl þess að þeir
gætu allir staðið í sama félaginu. Vildi
skoðanamunur þessi kcma fram í
ræðuhöldum á fundum cg ýmsu fleira
aðlútandi félagsstarfinu, og lauk svo,
að réttum átta mánuðum e'ftir að stúik-
an var stcifnuð, sagði stór hluti félags-
manna sig úr og stofnaði nýja stúku,
er beir enfndu “Skuild”. Fengu þeir
stofnbréf fvrir stúkunni 27. seotember
u'rrj haustið. Eigi gerðist skilnaður
fceissi orðalaust; oilili hann miklu þrátti,
þótt báðir floklkarnir væru einhuga um
sjálft bindindismáiið. Undantekning-
arlítið skiftust flckkarnir þannig, að
þeir, sem úr gengu og stofnuðu nýju
stúkuna, voru í safnaðarmálum fylgj-
andi Kiikjufélaginu og í landsmálum
blaðinu “Lögberg”, er þá var nýstofn-
að, en hinir, sem eftir sátu í stúkunni
“Heklu”, stóðu utan við Kirkjufélagið
og fylgdú stjórnmálastefnu “Heims-
kringlu”. Varð því fátt um samvinnu
fyrstu árin. Keptu stúkurnar hvor við
aðra og þótti þeim eigi á sama standa,
hvor fleiri teldi félagsmenn við árs-
fjórðungamát hver. Or kryti þessum
tók þó að draga, er fram í sótti, og
mun það að einbverju leyti hafa verið
því að þákka, að Islendingar urðu sem
næst að taka við forráðum Stórstúk-
unnar þá um langt skeið.' Urðu þeir
þar að beita óskiftum kröftum, ef
reglunni átti að vera iborgið. Þá fundu
og báðar stúkurnar til þess, að nauð-
synlegt væri fyrir þær, að koma sér
upp fundathúsi hið bráðaáta, en í það
fyrirtæki gat eigi önnur ráðist án að-
stoðar hinnar. Kom þetta fundarhúss-
mái fyrst til umræðu í stúkunni
“Skuld”, og um það mælst til sam-
vinnu við “Heklu”. Sameiginieg nefnd
var skipuð tií þess 'að íhuga það, en
eigi varð þó af framkvæmdum um ail-
langan tíma. Árið 1903 er fyrst gerðl
gangskör að því, að korria upp húsi,
og bundust fyrir því leiðandi menn úr
báðum s'túkunum. Festu þeir kaup f
byggingarlóð á Young Street við Notre
Dame, en seldu aftur að rúmu ári liðnu
með ailmiklum hagnaði, því álitið var,
ao samkornuhús yrði þar eigi seíii
heppilegast sett er fram liðu stundir.
Var þá íslenzku bygðinni sem óðast að
þcka vestur á bóginn. Eftir að leitast
haifði verið fyrir með byggingarstæði,
var loks keypt lóð við Sargent og
McGee stræti haustið 1905 og þar reist