Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1921, Page 99

ÞJÓÐRÆKNISSAMTÖK
97
mjög myndarlegt hús úr múrsteini ár-
ið eftir. Hús þetta er tvílofta og rúmar
á neðra gclfi um 400 , en á hmu efra
um 600 manns. Er það aðal-sam-
komusta'Sur íslendinga í Winmpegbæ
till aflra meiriháttar-móta og fundar-
halda. Meðal þeirra manna, er mest
an og beztan þátt áttu í því, að húsið
var reist, má telja fyrst og fremst fra
stukunni “H?klu” ísak jónsson Guð-
mund Björnsson (Anderson), Kristjan
Stefánsson (er var yfirsmiður húss-
ins), Bjarna Magnússon, Jóhannes
Sveinsson, Jón Tryggva Bergmann og
Bergsvein Matthíasson Long, en frá
stúkunni “Skuld”: Gunnlaug Jóhanns-
son, Guðmund Bjarnason, Asbjörn
Eggertsson, Sigfús Jóelsson, Magnús
Jónsson og Jón Ólafsson. Voru þetta
flest aikunmr smiðir og handverks-
menn, svo að eigi var völ á þeim betri.
Þegar Bindindisfélagið lagðist nið-
ur, átti það í sjóði $35.00. Peninga
þessa gaif það Góðtemplurum með
þeim skilyrðum, að þeir styddu að því,
að koma á fót hjá sér barnastúku, og
skyldi því verki vera ltokið með vor-
byrjun 1890. En lítið var þí farið að
draga 'til sátta með stúkunum. Var
þó við fé þessu tekið og barnastúku
komið á fót 12. apríl 1890. Var
henni haldið uppi um tíma, en lögð því
næst niður. En öftir að fundarhúsið
var fengið, var hún nú stofnuð að nýju
til og mest fyrir forgöngu tveggja
kvenna í stúkunni “Heklu”, frú Guð-
rúnar J. Skaptason og frú Guðrúnar
(Jóhannsdóttur) Búason- Hélzt barna-
stúka þessi enn við, er þó mun mest
vera að þakka nokkrum ungum stúlk-
um, er að því hafa unnið.
Veturinn 1904 risu upp dleillur nok'kr-
ar innan stúkunnar “Skuldar”, út af
umimælum trúmálalegs efnis, er stóðu
í fundarblaði rituðu, sem haldið var
uppi í stúkunni. Hafði þá um hríð
fyrnzt y'fir hina fornu flckkaskiftingu,
og ýmsir gengið í sitúkuna tiliitslaust til
eldri skoðanamál'a. Meðal þeirra var
skáldið Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, er
ritstjórn hafði 'fundarblaðsins, og þá
var fyrir skömimu að heiman kominn
frá Islandi. Voru honum eignuð um-
mæli þessi og bar hann það eigi af sér.
Lyktaði þeirri þrætu svo, að hann og
þeir, sem svörum héldu uppi með hon-
um, sögðu sig úr stúkunni og stofnuðu
þriðju stúkuna (imieð stofnbréfi 4. maí
1904) og nefndu “Island”. Aldrei
varð stúka þessi fjölmenn. Mun fé-
lagatal hennar hafa verið, þegar flestir
voru, ínnan við hundrað manns.
Stuðnings nault hún og lítEs frá hinum
stúkunum. Allvel farnaðist henni þó
fyrstu árin, en að þeim tírna liðnum
fluttu stofnendur hennar margir burtu;
fór þá að draga úr fundarsókn. Loks
kom að því, að félagsmönnum fanst
þeir eigi lengur geta haldið henni við.
Var hún því lögð mður við árslok
1911, stofnbréfinu skilað aftur, en
þeir, sem elftir stóðu, gengu flestir ínn
í stúkuna “Heklu”.
Allur íslenzíkur félagsskapur vestan
hafs 'hefir hlotið það ;í arf frá land-
námsárunum, að verja nokkru af
starfskröftum sínum til aðhlýnnmgar
nauðstöddu fól'ki. Byrjuðu stúkurnar
snemma á því, að háfa saman ofurlít-
ið ifé með samkcmuhölduim og beinum
framlögum, er þær lögðu í sjúkrasjóði.
Hafa þær svo veitt úr sjóðum þessum
fyrst og fremst þe'im innan reglunnar,
er við allsleysi og heilsuleysi hafa átt
að stríða, og svo þá fleirum, eftir því
sem efniin hafa látið til, er eins hafa