Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1931, Page 107

ILífegfleHii ©g£ M.aiplmeKi\sM.a
Mainiiniesair3 MafsttenB^s
Eftir Gutimund PrltSjónsson
Það leikur ekki á tveim tungum
úti f þjóðlöndum álfu vorrar, að
oddvitar og úrvalsmenn landanna
hafa unnið til þess, að þeirra sé
rækilega minst. Og skýrleiksmenn
blaða og tímarita vinna að þess
háttar upplýsingu, fyrst og fremst
meðan framamennirnir starfa, og
svo áfram — frumherjunum til lofs
og dýrðar, og almenningi til leið-
beiningar. Hofmennirnir eru al-
þýðu ofviða, hvatir þeirra og störf,
til fullkomins skilnings, nema leið-
beint sé. Annríki alþýðu veldur því,
að hún fer á mis við úrvalsmenn-
ina, og slíkt hið sama fjarlægðin
við þá. Enn er þess að geta, að
múgamönnum er oft vilt og glap-
in sýn og þeir æstir upp til úlfúð-
ar og haturs við merkisbera og
snillinga, þar. sem öfundsýki og
rógburður hafa úti allar klær til
að blóðga þá, “sem mest eru virðir
af guði og kærastir eru konungin-
um.’’
Eg ætla nú að minnast á karl-
mensku og lífsgleði Hannesar Haf-
steins, að því leyti sem þær koma
mér fyrir sjónir og horfa við skiln-
ingi mínum, í skáldskap hans og
stjórnmálaframkomu. Þeir þættir í
fari Hannesar Hafsteins hafa ekki
verið raktir sérstaklega. Þó drap
Jón Ólafsson á lífsgleði H. H.,
þegar kvæði hans komu út, og gat
Þess jafnframt, að sú uppspretta
ætti eða myndi eiga þau upptök,
að hann liefði í æsku, öðrum ís-
lenzkum skáldum fremur, sloppið
við að búa saman við skötuhjúin
Sult og Nekt. Ekki verður því neit-
að, að lengi býr að fyrstu gerð.
Nærri má geta, að uppeldiskjör
Kristjáns Fjallaskálds liafa gert
hann bölskyggnan og meyran í
hjartarótum. En þó er upplagið,
náttúran sjálf, áleitnara afl en
kringumstæðurnar og aldarfarið.
Eg ætla, að flestöll skáld séu
knésett af eðlishætti, uppeldis-
hætti og aldarhætti. Þessi þrenn-
ing orkar á skáldin. Aldarháttur-
inn verður löngum umsvifamestur
og mikilvirkastur að áhrifum.
Hvert skáld siglir að miklu leyti í
kjölfar annara skálda. Jónas Hall-
grímsson t. d. líkti eftir Heine
þýzka, Hannes Hafstein dró dám
af Holger Drachmann, og Einar
Benediktsson hefir að sumu leyti
samið sig (að orðfærishætti a. m.
k.) eftir Henrik Ibsen. Það er kunn-
ugt, að skáldskaparstefnur tfara
yfir löndin og hrífa með sér skáld
og bókasmiði, málara og mynd-
höggvara. Þessar svokölluðu stefn-
ur hefjast og hníga eins og öldur á
hafi. Skáldunum verður ríkast í
huga það efni, sem þjóðirnar
hugsa mest um og ræða. En stund-
um fer svo, að skáldin gefa þjóð-
unum umræðuefni og umhugsun-