Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1931, Page 117

HANNES HAFSTEIN
99
úr jafnvægi þeim krókarefum, sem
þá og þá er teflt við, að undirlögð-
um nýlendum eða öðrum fríðend-
um. Við íslendingar reyndum aldrei
þann veiðibjölluhátt við danska of-
jarla. Hugsvinna göfugmennis og
skálds mundi geta jafnast á við
kventöfra, og hún er á þjóðmála-
sviði miklu frambærilegri í bráð
og betri til afspurnar, þegar til
lengdar lætur. —
Sagnaritarar vorir segja svo frá
Ölafi konungi Tryggvasyni, að hann
liafi verið allra manna glaðastur
og þó lítillátur, þegar því var að
skifta. Hannes Hafstein hafði þessa
kosti í ríkulegum mæli. Og honum
fanst til um ógleði almennings:
“Vér íslands börn, vér erum vart
of kát,
•og eigum meira’ en nóg af hörm-
um sárum,
þó lífdögg blóma sé ei sögð af grát,
né sævar brimið gert að beiskum
tárum.”
— Oft er á það minst í ræðu og
riti, að það skáld, sem þá er uppi
á baugi, sé mesta eða bezta skáld
þjóðar eða þjóða, höfuðskáld að
fornu og nýju. Samanburður þess
háttar, eða mannjöfnuður, er ó-
frambærilegur. Ekkert skáld ber
að öllu leyti af öðrum skáldum og
enginn er allra manna vitrastur,
né fríðastur sýnum. Svo er um
skáldin háttað, að einu er gefin
þessi tegund listar og öðru hin.
Eitt er lipurt í orðfæri, og hátt-
slyngt, annað djúpúðugt en þung-
lamalegt, þriðja kröftugt, fjórða
viðkvæmt og angurvært, fimta hlýtt
eða brennandi í anda, sjötta er spá-
maður, sjöunda hæðið, áttunda
kátínuríkt, níunda karlmannlegt o.
s. frv. Ekkert skálda vorra hefir
haft til brunns að bera þessa kosti
alla. En vér höfum átt góð skáld,
sem skarað hafa fram úr í einni
grein eða tveim. Hannes Hafstein
var skáld gleði og karlmensku, með
yfirburðum, svo að hann hillir upp.
Þjóðina vantaði þess háttar skáld,
þegar Hannes Hafstein kom upp
á sjónarsviðið, með gleðina í fyrir
og karlmenskuna á herðum. —
Svo sem nærri má geta, skiftir
það miklu, að öndvegismaður þjóð-
ar sé svo í sjón og raun, að honum
sé fúslega þjónað og á hann sé
litið og liorft með aðdáun . Skáld,
sem er gallagripur, fær andúð
þeirra, sem þekkja þverbrestina í
fari þess. Og stýrimaður þjóðar,
sem er annmörkum hlaöinn — bak
við tjöldin, eða á almannafæri —
kemur fáum liðgengum mönnum
til þess að líta upp til sín. Göfug-
mennið tekur hlut sinn á þuiru
landi, ef ekki “með hverjum
straum”, þá á seinni skipunum.
Það er að vísu satt, að misendis
leiðtogar geta í bili veifað héðni
um höfuð auðtrúa einfeldningum
og glapið þeim sýn. En slíkum for-
ystumönnum farnast á þvílíkan
hátt, sem búkonunum, er höfðu
tilbera í þjónustu sinni, til að
drýgja málnytu sína.
Allir falsarar grípa að lokum
gjald sitt í eldi. —
Það mun satt og rétt, að þjóð-
irnar öðlast þá forráðamenn, sem
svara í það og það skiftið til menn-
ingar landslýðsins. Það er minni-