Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1931, Side 120

102
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISPÉLAGS ÍSLENDINGA
skeið höfðu þráð að sjá Island og ætt-
jörð sína, verða þessir samfundir annað
og meira en minnisstæður atburður. —
Hátíðablærinn, framfarir landsmanna á
öllum sviðurri þjóðlífsins, svipur fríðs
höfuðstaðar, dásemd Þingvalla og lands-
ins, og fölskvalaus kæfleiks atlot hárra
og lágra heima fyrir, — alt slikt verður
ævarandi eign heimfarenda.
Sú varð reyndin á, að V.-lslendingar
áttu “veigamikinn þátt í þessu hátíða-
haldi”, að dómi heimaþjóðarinnar. Eng-
um gestum var fagnað sem þeim. Um-
mæli blaðanna voru, í því efni, öll á
einn veg:: “Meðal hinna mörgu gesta,
sem heimsækja Island á þúsund ára af-
mælishátíð Alþingis, er stór flokkur, sem
þjóðin fagnar sérstaklega. — — — —
Vestur-Islendingar fóru að búa sig und-
ir að heimsækja Island á þessu ári,,
löngu fyr en við heima-landarnir fórum
að hugsa að marki um Alþingis-hátíðina.
Landarnir, sem fjarri bjuggu, fundu bet-
ur en við hinir, um hve mikilsverðan at-
burð var að ræða, og tóku að búa sig
undir heimsóknina. Og nú eru þeir komn-
ir heim.” — — — ‘Heimsókn Vestur-
Islendinga er hinn merkasti atburður og
getur haft afarmikla þýðingu, ef rétt er
á haldið.” Þannig voru ummæli blaða
og leiðtoga þjóðarinnar, og jafnvel enn
loflegri, bæði um hópinn og einstaka
menn.
Eg get þessa hér, því i rauninni er
það Þjóðræknisfélagið fyrst af öllum, er
þessi lofsamlegu ummæli tilheyra. Sem
kunnugt er, hófst það fyrst handa hvað
snerti undirbúning heimfararinnar.
Þá veit eg, að sú fregn gleður þing-
heim og alla góða menn, að enginn á-
greiningur ættbálksins íslenzka var
nefndur á nafn á ættjörðinni. Sem t.il
forna týndist öxin í öxará.
Ekki verður hér neitt framtal á öllum
þeim mannfagnaði, er mætti oss Vest-
mönnum á ættjörðinni. En það ber um
að geta, að mjög bar jafnan á vinsemd
heimaþjóðarinnar gagnvart Þjóðræknis-
félaginu. Eitt dæmi þess er skrautritað
ávarp, sent mér sem forseta. Ávarpið er
á þessa leið:
“ALÞINGI ISLENDINGA OG RÍKIS-
STJÓRN ISLANDS
flytja
alúðarþakkir fyrir samúðarvott og virð-
ingar á 1000 ára hátíð Alþingis og ís-
lenzka ríkisins 26.—28. júní 1930.
Ásgeir Ásgeirsson,
forseti sameinaðs Alþingis.
Tryggvi Þórhallsson,
forsætisráðherra.”
Annan dag hátíðarinnar, föstudaginn
27. júní, kl. 3 e. h., voru Vestur-Islend-
ingar formlega ávarpaðir og boðnir vel-
komnir með ræðu frá Lögbergi. Flutti
þá ræðu forseti Efrideildar Alþingis,
Guðmundur ölafsson, þingmaður fyrir
Austur-Húnavatnssýslu. Var ræðan harla
vinsamleg í garð Vestur-Islendinga. Gat
hún um það frægðarorð, sem af þeim
færi; hve vaskir menn og gildir þeir
hefði reynst í hvívetna erlendis, en eink-
um var rómuð þjóðrækni þeirra og ætt-
jarðarást. Sem forseti Þjóðræknisfélags-
ins mælti eg þar að Lögbergi til svars
nokkur orð fyrir hönd Islendinga vestan
hafs, og las kvæðabálk nokkurn til Is-
lands. Verður hvorttveggja, ræðan og
ljóöið prentað i Tímariti því, sem út
kemur á meðan þing þetta situr. Á ýms-
um öðrum mannfundum gafst mér tæki-
færi til að minnast þjóðræknis yðar hér
vestra.
Áður en heim til Islands var farið,
var áformað að nokkrir menn, einkum
úr Heimferðarnefnd Þjóðræknisfélagsins,
flyttu á Islandi fyrirlestra eða erindi um
félagið og hag íslendinga hér vestra.
En það reyndist óframkvæmanlegt. Voru
til þess gildar ástæður: Annríki þeirra
manna, er helzt voru því vaxnir, stuttur
dvalartími á Islandi, en einkum hurfu
öll slík starfs-áform við sæg af gestum,
veizluhöldum, samkomum og öðru óend-
anlegu annríki heimamanna, engu síður
en gestanna. En Þjóðræknisfélagið ætti
sem fyrst að ráðstafa á einhvem hátt
Islandsferð fulltrúa, er gæti náð til
eyrna Islendinga heima með réttorð og
glögg erindi um viðleitni vora hérlendis.
Áður en eg fór til Islands, gaus upp
sú fregn, að eg færi þá ferð á fé Þjóð-
ræknisfélagsins. Bárust mér bréf þess
efnis. En tilhæfulaus er sú fregn með