Læknablaðið - 15.11.1998, Blaðsíða 48

862
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
Af líkingum og líkindum
Líkingar eru vandmeðfarn-
ar í texta og líkindi geta verið
varasöm, einkum ef reynt er
að bera saman ólíka hluti.
Þetta kemur vel fram í grein
eftir kollega Þorstein Njálsson
dr.med. í síðasta Læknablaði
um gagnagrunn á heilbrigðis-
sviði. Mestur hluti greinarinn-
ar er dálítið þokukenndur
samsetningur um gagnsenri
gagnagrunna. Sumt sjálfsagð-
ir hlutir, en mest þó lítt dulbú-
inn áróður fyrir miðlægum
gagnagrunni á heilbrigðis-
sviði. Þó er alls ekki ljóst að
lestri loknum, hverja kosti
slíkur grunnur ætti að hafa
fram yfir dreifða gagna-
grunna, fyrir nú utan það að
þegar höfundur ræðir um hvað
gert hafi verið á erlendum
vettvangi, láist honum að geta
þess að miðlægum gagna-
grunnum hefur alls staðar ver-
ið hafnað, þar sem málin hafa
verið rædd ítarlega, þar á
meðal af kollegum okkar á
hinum Norðurlöndunum.
En það var þetta með lík-
ingarnar og líkindin. Þor-
steinn líkir íslenska gagna-
grunninum við Hvalfjarðar-
göngin, en samkvæmt líking-
unni er gagnagrunnurinn eins
konar jarðgöng, sem stytta
leiðina fyrir Hvalfjörð illa
skilgreindrar vitneskju í lækn-
isfræði og læknavísindum og
opni hindrunarlausa leið uppá
Akranes hins endanlega sann-
leika. Það sem gerir þennan
þátt líkingarinnar dálítið tor-
skilinn er að Hvalfjarðargöng-
in liggja í tvær áttir, en ekki
Tæpitungu-
laust
*
Arni Björnsson
skrifar
eins og gert er ráð fyrir í dul-
kóðun gagnagrunnsins, aðeins
í eina átt. Við það vaknar auk
þess spurningin um það, við
hvorn enda gangnanna hins
endanlega sannleika sé að
leita? En snúum okkur aftur
að Hvalfirðinum. Þegar um er
að ræða vegalagnir, er oft rétt
að stytta sér leið með þeim að-
ferðum sem henta aðstæðum
best, svo framarlega sem veg-
irnir ná til nauðsynlegra við-
komu- og áfangastaða. í vís-
indum, og það ætti læknir með
doktorspróf að vita, getur ver-
ið nauðsynlegt að kanna og
jafnvel fara torsóttar leiðir.
Það að stytta sér leið framhjá
hindrunum, í stað þess að yfir-
stíga þær, eru ekki talin góð
vísindi. Þessi líking stenst því
ekki.
Svo eru það líkindin. Það
að líkja saman vinnubrögðun-
um við Hvalfjarðargöngin og
vinnubrögðunum við laga-
smíðina um miðlægan gagna-
grunn á heilbrigðissviði er útí
hött. Verið er að bera saman
ósambærilega hluti og það eru
ekki góð vísindi. I fyrra tilvik-
inu var um það að ræða að
grafa göng gegnum föst berg-
lög, þar sem gerð bergsins var
nokkum veginn þekkt. Það
var líka vitað til hvers átti að
nota göngin, hvernig þau áttu
að liggja og hvert og til hvers
ætti að nota þau. Þá var vitað
hvað þau mundu kosta, hvern-
ig þau yrðu fjármögnuð og
fjármagnið var tryggt. Loks
eru ráðnir til starfsins menn,
sem höfðu ára og sumir ára-
tuga reynslu af gerð samskon-
ar mannvirkja. Þeir sem fylgst
hafa með umræðunni um lög-
in um miðlæga gagnagrunn-
inn geta svo reynt að bera að-
ferðafræðina saman.
Það eina sem er líkt með
Hvalfjarðargöngunum og
gagnagrunninum, eins og
honum er lýst í frumvarpinu,
er að bæði eru opin í báða
enda. Jarðvegur gagnagrunns-
ins er hinsvegur gljúpur og
holóttur, enginn veit hvert
hann stefnir, eða hvert inni-
haldið á að vera. Gagnsemina
má draga í efa og áhættumatið
er harla hæpið.
Niðurstaða: Sá sem ætlar
að nota líkingar þarf að geta
skrifað rökréttan texta og lík-
indi verða meiningarlaus ef
ekki eru bomir saman sam-
bærilegir hlutir.
Arni Björnsson