Læknablaðið - 15.01.1999, Síða 93

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
81
Stjórnunarstílar
Ég kýs að ræða nokkuð
reynslu mína af embættisstjórn-
un, sem hefur orðið hlutskipti
mitt í 30 ár, ef það mætti verða
einhverjum til umhugsunar sem
verða stjómendur síðar meir.
En ef til vill verða þeir flestir
hlutabréfaeigendur og þurfa því
ekki að hafa mikil afskipti af
fólki. Langur stjómunarferill
hefur meðal annars kennt mér
eftirfarandi. Þar með er ekki
sagt að mér hafi alltaf auðnast
að notfæra mér þá þekkingu.
• Menn verða ekki stórir af
embættinu einu sainan en á
stundum tekst mönnum að
stækka embættið.
• Standa ber vörð um fagleg
gildi og ráða heilt í þeim
efnum.
• Vinna verður traust sam-
starfsmanna og standa vörð
um málfrelsi þeirra.
• Hlusta skal á almenning.
Vissulega er vandinn mis-
jafn hjá fólki, allt frá óskum
um betri þjónustu til fjöl-
skyldumála. Og oft nær fólk
góðum tengslum við emb-
ættismenn jafnvel í hæstu
stöðum á íslandi. Maður
sem rak smábát og ég þurfti
að sinna í einni afleysinga-
ferðinni minni úti á landi,
hringdi í mig kl. 21.30 og
bar undir mig fjölskyldu-
vandamál. Ég var sammála
þeirri lausn er hann bar upp.
Já, sagði hann, þetta er
ágœtt, þú ert á sötnu skoðun
og forsetinn og biskupinn.
Eg hefrœtt við þau í kvöld.
• Safna ekki að sér jábræðr-
um, því jábræður verða oft
að þjóna mörgum herrum,
haga seglum eftir vindi og
eru því fáum eða engum trú-
ir. Hart er mannsins hjarta
að hugsa bara um sig.
Fleira get ég nefnt, til dæmis
að týna ekki maka, bömum og
nánum vinum vegna tíma-
skorts og sjálfshyggju. En eng-
inn kemst yfir sitt skapadægur!
Einn stjórnunarstíllinn felst
í því að ætla mætti að stjóm-
andinn hafi fengið embættið
frá Guði lfkt og Karl 12. Hann
krýndi sig sjálfur! Slétt er
heimalningsins gæfa.
Annar stíllinn er að stjóma
að mestu í anda hagstjórnar
jafnvel með tilskipun og aga-
valdi. Stjórna að mestu í krafti
hagnaðarsjónarmiða. Faglega
hliðin vill þá gleymast, stund-
um steingleymast. Mér varð að
orði við einn vin minn, sem er
hallur undir slíkan stjórnunar-
stíl: „Þú ert eitthvað niður-
dreginn í dag. Rektu einhvern í
eftirmiðdag, þá líður þér lík-
lega skár. “
Vera má að sá stíll sé af-
sprengi nýrra tíma og hugsun-
arháttar. Nú hefur verið gefið
út veiðileyfi á embættismenn,
þeir eru jafnvel ekki friðaðir á
vorin!
Nú em ritaðar bækur í Evr-
ópu og Vestanhafs um þögnina
á vinnustöðum, sem menn
rekja til harðari stjómunarstíls.
Þriðji stjórnunarstíllinn
felst í því að freista þess að
stjórna af meira raunsæi.
Heyra margt en tala fátt. Hafa
þolanlega samvinnu við sam-
starfsfólkið, jafnvel þá sem
ekki hafa háskólagráðu! Gæta
hagsmuna þeirra og framar
öllu að vinna traust þeirra. Að
vinna traust samstarfsmanna er
miklvægara en að temja sér
sumar reglur viðskiptaheim-
spekinnar. Stjómun án gagn-
kvæms trausts gengur illa,
jafnvel bömin finna það innst
að hjartarótum. Það er hægt að
krefjast trúnaðar án þess að
svipta fólk málfrelsi.
Þetta er vandfarin leið en
bætir andrúmsloft á vinnustað
og afköstin ef vel tekst til en
ekki er þar með sagt að mér
hafi tekist það. En víða er
stjómunarvandi.
Nú, það sem hér hefur verið
sagt um stjórnunarstíla er vafa-
laust einföldun á flóknu máli,
enda hef ég ekki á stjómunar-
námskeið komið.
Að lokum vil ég fara nokkr-
um orðum um jábræður. Við-
brögðum jábræðra er vel lýst í
samtali Hamlets Danaprins við
Polonius ráðgjafa:
Hamlet: Polonius sérðu skýið
þarna. Mér sýnist það líkj-
ast mest kameldýri.
Polonius: Já, gott efþað líkist
ekki kameldýri.
Hamlet: Nú mér sýnist skýið
líkjast mest nagdýri.
Polonius: Já, svei mér þá, það
líkist nagdýri.
Hamlet: Eða hval.
Polonius: Já, hvalur skal það
vera herra.
Þess má geta að óvissa rrkir
um stjómunarhæfileika Haml-
ets Danaprins. Hugsuðir og
efasemdarmenn reynast oft á
tíðum ekki góðir stjómendur.
En jábróðirinn reyndist Haml-
et Danaprinsi ekki vel þó að
hann væri þægilegur í viðræð-
um. En aumt er að lifa af ann-
ars náð.
Eins og ég gat um í upphafi
hafa þessi mál sótt nokkuð á
huga minn. Líklega er hér um
óþarfar vangaveltur að ræða,
ef haft er í huga að velja þann
til stjórnunarstarfa sem langar
síst til þess. Líklega hafði Plat-
on rétt fyrir sér.
Ólafur Ólafsson