Læknablaðið - 15.04.1999, Blaðsíða 99

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
367
Af umönnun og umhyggju
í orðabók Menningarsjóðs
eru orðin umönnun og um-
hyggja talin hafa sömu merk-
ingu og í íslensk-enskri orða-
bók Arngríms Sigurðssonar
eru þau bæði þýdd með orðinu
care. Hjá Cleasby má greina
vægan merkingarmun en þó
mundi hann varla teljast mark-
tækur. Höfundur þessa pistils
telur að merkingarmunurinn
sé nægur til að réttlæta notkun
orðanna á þann veg sem hér er
gert.
Hvort vegur þyngra í heil-
brigðisþjónustunni virkni um-
önnunarinnar eða umhyggj-
an? A þessum síðustu tímum
auðhyggju og sparnaðar í vel-
ferðarkerfinu er það tíska að
meta hvert viðvik heilbrigðis-
þjónustunnar til peninga.
Sjúklingurinn með sín vanda-
mál er ekki lengur miðstæður
heldur ríða hugtök eins og
virkni, afköst, umönnunar-
þyngd og kostnaður húsum á
stofnunum kerfisins. Heil-
brigðisstarfsfólk er ekki leng-
ur metið eftir því hvort það
leggur sig fram við að veita
sjúklingum umhyggju, heldur
eftir því hvað það er duglegt
að spara kerfinu kostnað með
því að stytta legutíma, draga
úr rannsóknum og senda sjúk-
lingana heim, svo fljótt sem
hægt er. Það mat er kallað
gæðastjómun. Þegar meðal-
aldur sjúklinganna hækkar, og
vandamálunum sem hver
sjúklingur tekur með sér inn á
stofnanirnar fjölgar, brennur
þessi stefna á öldruðu sjúk-
lingunum, öðrum fremur.
Rökrétt niðurstaða af stytt-
ingu legutímans umfram allt
Tæpitungu-
laust
Árni Björnsson
skrifar
hlýtur því, hvað þessa sjúk-
linga varðar, að vera að þeir
taka bróðurpartinn af vanda-
málunum heim með sér aftur
og líkurnar á fljótlegri endur-
komu inn á sömu stofnun eða
einhverja aðra aukast. Sé
þessi stefna skoðuð í ljósi
fyrirbyggjandi læknisfræði,
stenst hún tæplega gagnrýni.
Þessi pistill er meðal annars
skrifaður vegna þess að sá
sem skrifar hann eldist nú
jafnt og þétt. Það gera vinir
hans og jafnaldrar líka og þó
pistilshöfundur hafi sjálfur
ekki enn orðið fyrir barðinu á
afkastahvatvísinni, heyrir
hann æ fleiri sögur af jafn-
öldruðum og eldri sem fengið
hafa að súpa af henni seyðið.
Líklega getum við öll verið
sammála um að umönnun í ís-
lenska heilbrigðiskerfinu sé
almennt góð. Tækni og afköst
eru með því besta sem gerist.
Það hefur að vísu gengið illa
að samræma þetta þeirri kröfu
stjórnmálamanna um að þjón-
ustan eigi að vera sem ódýrust
og þrátt fyrir alla aðhaldstil-
burði eykst kostnaðurinn.
Með nokkrum sanni má því
segja að allt hagræðingartalið
og sparnaðurinn hafi ekki leitt
af sér annað en að umhyggj-
unni hefur verið ýtt til hliðar. I
stað þess að beina kröftunum
að því að veita sjúklingunum
umhyggju eftir þörfum hans,
kemur hugsunin um að stytta
dvöl hans á stofnuninni eins
og kostur er á til að bæta töl-
fræðina. Að sjálfsögðu er
þessi tilhneiging ekki almennt
meðvituð heldur er hún hluti
af innrætingu kostnaðarvit-
undarinnar.
I grein í einu af síðustu
heftum af hinu nýlátna tíma-
riti Nordisk Medicin bendir
prófessor Povl Riis á það að
ástæða sé til að rannsaka aldr-
aða sjúklinga sérlega vel
vegna þess að sjúkdóma-
mynstur þeirra sé að jafnaði
mun flóknara en hinna sem
yngri eru. Þetta eru engin ný
sannindi en viðurkenning á
þeim leiðir af sér að um leið
hlýtur kostnaður við rann-
sóknir á þeim á sjúkrastofnun
að vera meiri en ekki minni
eins og sumir virðast ætla.
Vönduð sjúkdómsgreining er
hluti af góðri umönnun og
leiðir eðlilega af sér minnkaða
hættu á fljótlegri endurinn-
lögn, en vönduð sjúkdóms-
greining tekur tíma en sá tími
ætti að vinnast upp með því að
koma í veg fyrir endurinn-
Sjá nœstu síðu