Sveitarstjórnarmál - 01.02.1982, Blaðsíða 61

Benneche telur það skaðlegt réttaröryggi, að efa-
semdir og ósamkomulag um ákvörðun skuli falið
bak við samhljóða ákvörðun í stað þess, að fram komi
rökstutt álit minnihluta. Veldur þetta því, að máls-
aðilar hafa ekki tækifæri til að gagnrýna ákvörðun,
heldur fá þá mynd, að nefnd hafi staðið einhuga að
baki niðurstöðu.
D. Úrskurðir.
Ollum meiri háttar málum, er varða ráðstafanir
gagnvart börnum eða forráðamönnum þeirra, skal
ráðið til lykta með úrskurði, sbr. 14. gr. barna-
verndarlaga. Engin skýring er gefin á því, hvaða mál
er hér átt við, og hafa nefndirnar lagt mismunandi
skilning í ákvæðið. I Reykjavík eru t. d. einungis
kveðnir upp úrskurðir í forræðissviptingarmálum.
I 13. gr. barnaverndarlaga eru tilgreindir nokkrir
málaflokkar, sem teljast svo mikilvægir, að auknar
kröfur eru gerðar um málsmeðferð þeirra. Sýnist
ekki óeðlilegt að ætla, að ákvörðun í þessum málum
eigi einnig að vera betur rökstudd en ýmsar aðrar og
málsaðilum tilkynnt um hana með tryggilegum
hætti. Virðist því sjálfsagt að túlka 14. gr. barna-
verndarlaga með hliðsjón af 13. gr. og telja, að lág-
mark sé, að upp séu kveðnir úrskurðir í málum, er
varða töku barns af heimili, sviptingu foreldravalds,
kröfu um, að barn skuli flutt frá fósturforeldrum, eða
kröfu um, að felldur sé úr gildi úrskurður um töku
barns af heimili eða sviptingu foreldravalds.
4.3 Starfshœttir bamaverndar-
yfirvalda og réttaröryggi.
Johs. Andenæs telur, að við stjórnvaldsákvarðan-
ir, sem skipta borgarana miklu máli, eigi að beita
þeim réttarfarsreglum, sem teljast ófrávíkjanleg for-
senda þess, að rétt niðurstaða fáist.*>Þar hefur hann
fyrst og fremst þrjú atriði í huga: í fyrsta lagi and-
mælaregluna, í öðru lagi rökstuddar niðurstöður og í
þriðja lagi áfrýjunarheimild.
Ef litið er til þessara þriggja skilyrða, sem Ande-
næs telur nauðsynlega forsendu réttaröryggis í stjórn-
1) Garantier for rettssikkerheten ved administrative
avgjörelser. Förhandlingarna pá det nittonde nordiska
juristmötet. Bilag VI, Stockholm 1952.
valdsákvörðunum, kemur í ljós, að barnaverndar-
lögin hafa að geyma ákvæði um öll þessi atriði. í 20.
gr. er andmælareglan lögfest í nánar tilteknum
málum, 14. gr. geymir ákvæði um rökstudda úr-
skurði, einnig í nánar tilteknum málum, og loks
heimilar 56. gr., að ákvörðun barnaverndarnefndar
sé áfrýjað til barnaverndarráðs. Eru því ákvæði 14.
og 20. gr. laganna ekki eins víðtæk og Andenæs telur
nauðsynlegt. En augljóslega þarf ekki viðamiklar
breytingar á núgildandi barnaverndarlögum, til að
lagalega yrðu tryggð grundvallaratriði réttarörygg-
isins við meðferð barnaverndarmála. Einungis
þyrfti að rýmka andmælaheimild 20. gr., þannig að
hún næði til allra mála, þá þyrfti og að taka af öll
tvímæli um túlkun hennar. Þá þyrfti og að rýmka
gildissvið 14. gr., þannig að allar ákvarðanir barna-
verndaryfirvalda verði rökstuddar og skriflegar.
5.0 Lokaorö
Árið 1974 var skipuð nefnd, sem falið var að end-
urskoða lög nr. 53 frá 1966, um vernd barna og
ungmenna. Nefnd þessi skilaði áliti og drögum að
frumvarpi síðari hluta árs 1977 og mælti jafnframt
með því, að hlutazt yrði til um heildarendurskoðun
laga, sem snerta félagslega þjónustu sveitarfélaga og
að um hana yrði sett samræmd löggjöf. Nefnd þessi
var skipuð á árinu 1978 og falið að semja slíkt
frumvarp, en var nýlega leyst frá störfum án þess að
skila áliti. Óvíst er því hvenær nýrrar lagasetningar á
þessu sviði er að vænta.
Athugun mín á störfum og starfsháttum nokkurra
barnaverndaryfirvalda leiðir í ljós, að ýmislegt í
framkvæmd núgildandi barnaverndarlaga mætti
færa til betri vegar. Einnig hefur verið sýnt fram á,
að ekki þarf veigamiklar breytingar á núgildandi
barnaverndarlögum til að tryggja að fullu réttarör-
yggi þegnanna. í ljósi þessa virðist mér brýnt, að
gengið verði eftir því, að framkvæmd núgildandi
laga verði færð í betra horf. Myndi það eitt stuðla
að miklum réttarbótum á sviði íslenzkra barna-
verndarmála.
SVEITARSTJÖRNARMÁL