Helgafell - 01.06.1942, Side 18

152
HELGAFELL
laga og réttar. Jafn skjótt og þetta er
tryggt, mun engin hætta á, að alþjóð-
legar skuldbindingar verSi sniSgengn-
ar. Því verSur ekki á móti mælt, aS
mennirnir geta ekki lifaS án þess aS
trúa á lög, er binda og vernda, án
slíkrar trúar, og án virSingar fyrir
gerSum samningum, verSur líf þeirra
blóSug HjaSningavíg. ÞaS mundi
verSa endurreisn í orSsins bezta og ó-
hjákvæmilegasta skilningi, ef stofnaS
yrSi heilagt bandalag þjóSanna og leiS-
toga þeirra til þess aS hefja réttlætis-
hugmyndina upp úr þeirri niSurlæg-
ingu spillingarinnar, sem hún nú er í.
Metternich kann aS vera skuggalegt
nafn. En ég bygg, þegar horft er um
öxl, aS hann hafi ekki veriS svo bölv-
aSur, og eflaust hefSi fremur mátt
mæla hann orSum en Hitler. Því aS
sannur afturhaldsmaSur er jafnan sam-
vinnuþýSari en falsbyltingamaSur. —
Vissulega var hann afturhaldsmaSur,
því aS hann var aSalborinn alþjóSa-
sinni, sem undirokaSi og barSist gegn
þjóSarhugmyndinni, þjóSarhugsjón-
inni, sem var kynborin kvistur hinn-
ar frönsku byltingar og í náinni frænd-
semi viS frelsishugsjónina. Metternich
óttaSist og hataSi lýSræSissinnaSa
þjóSarhyggju og afleiSingar hennar í
Evrópu, og margar hugmyndir hans
hafa jafnan síSan geymzt í huga hins
austurríska þjóSaríkis, sem er í raun-
inni sannur arftaki hins Heilaga
rómverska ríkis. HiS austuríska skáld,
Grillparzer, ályktaSi á þessa lund, er
hann spáSi fyrir um þróun mannanna
meS þessum orSum : ,,Frá mannhyggju
liggur leiSin um þjóSernisstefnu og lýk-
ur í skepnuskap.“ Metternich fursti
var dæmi um stjórnmálamann, sem
gerSist brimbrjótur afturhaldsins og
þrándur í götu samtíSar sinnar, en hug-
myndir hans voru réttar, aS því er
framtíSina varSar. En honum skjátl-
aSist á sínum tíma og fór halloka, því
aS þaS varS ekki hlaupiS yfir þróunar-
stig þjóSríkisins. ÞjóSarhugsjónin var
á þeim tíma vaxandi byltingarhug-
mynd. En á vorum dögum er hún þaS
ekki lengur.
Innan þjóSlegra landamerkja verS-
ur ekki leyst úr neinu af viSfangsefn-
um vorra tíma, hvort sem um er aS
ræSa fjárhagsleg, pólitísk eSa siS-
ferSileg úrlausnarefni. Þegar ég sagSi,
aS þjóSarhugsjónin væri komin aS fót-
um fram, tók ég of djúpt í árinni. ÞjóS-
ir, þjóStungur og þjóSmenning munu
halda áfram aS vera til í framtíSinni,
munu sennilega jafnan vera til. En al-
ræSi þjóSríkisins er orSiS jafn úrelt
á vorum dögum og alræSi konunga
var fyrrum. AS vera alráSur, þaS er aS
vera hafinn yfir lögin, og vitanlega há-
mark frelsisins. En ef vér höfum á
annaS borS lært nokkuS af þessari
öld, þá verSum vér aS játa, aS hvorki
einstakling né ríki verSur veitt skil-
yrSislaust og óbundiS frelsi. Vér sjá-
um, hvernig taumlaus frelsiskrafa ein-
staks ríkis, hins nazíska Þýzkalands,
sem virSir aS vettugi lög og rétt, hef-
ur stofnaS öllum öSrum þjóSum í hina
mestu hættu, svo aS öllum er búin
aumasta þrælatilvist. Ég hygg, aS nú
sé stundin komin til þess aS játa, aS
frelsiS er úrlausnarefni, og framtíS
heimsins er undir því komin, hvernig
vér kunnum aS ráSa fram úr vanda-
máli frelsisins á nýjan leik.
í raun og sannleika veltur frelsun,
endurnýjun og ynging lýSræSisins á
því, hvort vér fáum leyst úr þessu
vandamáli, og bylting sú, sem nú fer
fram, er aS mestu fólgin í þeirri um-
myndun, þegar frelsishugmyndin rís
upp úr hugarfari glæpa, vanvirSu og
stjórnleysis, og semur sig aS félags-