Stígandi - 01.01.1944, Blaðsíða 10

8
LEITAÐ AÐ LEIÐUM
STÍGANDÍ
síðast liðin ár fyrir kosningu og afli sér aðaltekna innan vébanda
þess?
Þegar gengið hefir verið til fulls frá stjórnarskrá lýðveldisins
íslands, lig'gja þegar fyrir til úrlausnar tvö höfuðmál, bæði ver-
aldleg, en þó þannig vaxin, að andlegur þroski þjóðarinnar fer
að mjög miklu eftir því, hvernig tekst um úrlausnir þeirra:
Hvernig verður bezt tryggt efnalegt örvggi þeirra, er byggja
landið, og hvernig verður bezt liáttað forsjá þeirra, sem landið
skulu erfa, þ. e. æsku landsins.
Bölvun öryggisleysis um efnalega afkornu ætti að vera hverjum
manni augljós. Samt sem áður er þetta öryggisleysi stundum svo
dulbúið, að mönnum sést yfir það. Og svo hefir farið tun Islend-
inga á yfirstandandi stríðsárum. Þeir reyndust þess ekki um-
komnir að taka skörulega á dýrtíðarmálunum svonefndu. Nú
munnhöggvast flokkarnir um það, hverjum slíkt sé að kenna.
Það eru bændurnir, eru verkamenn látnir segja, það eru verka-
menn, er bændunum prédikað. Engir hafa bent á sannleikann,
að pað eru launamennirnir, sem voru og eru aðaltaflmennirnir í
dýrtíðartafli striðsgróðans.
Við skulum til glöggvunar líta til baka um nokkur ár. Frá 1930
og fram að núverandi stríði mun launamannastéttin hafa átt við
jafna bezt kjör að búa í heild, hvað tekjur snerti. Flestir höfðu
allrífleg laun, miðað við meðaltekjur þjóðarinnar, og pau stóðu
ekki í neinu föstu hlutfalli við afkomu pjóðarbúsins. Þegar harðn-
aði í ári um framleiðsluna, varð svo óeðlileg sókn í raðir launa-
manna gegnum flokkssambönd og persónutengsl. Slíkt eykur
ekki sjálfsvirðingu manna, að vita sig þannig kominn að jötu og
hafa þó þau augu að sjá aðra sitja við daufari eld, enda missti
stéttin allmjög í virðuleik og festu, en varð hins vegar áhrifamikil
vegna fjölda síns og aðstöðu (rnjög margir þingmenn) og þó á
liinu leitinu handbendi flokka og pólitískra spákaupmanna. Auk
þessarar óeðlilegu tilfærslu úr framleiðslustéttunum varð svo sí-
vaxandi og óviðráðanlegt aðstreymi til kaupstaðanna, sérstaklega
höfuðstaðarins. Það var ekki sá vöxtur og gróska í atvinnulífi
þjóðarinnar, sem menn sáu, að þar þurfti þó að vera, ef þjóðin
átti sem heild að vaxa og dafna. Allmikill vorhugur og löngun
var hjá ýmsum ráðandi mönnum til úrbóta, en annað hvort skorti
þá ráð og kjark til úrbóta eða málin voru lífsafkomu peirra ekki
nógu nákomin, til pess að peir tœkju á þeim af festu.
Bændur og útgerðarmenn fengu eftirgjafir skulda og kreppu-