Fréttablaðið - 30.11.2013, Qupperneq 20

30. nóvember 2013 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is HELGAREFNI: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
SPOTTIÐ
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
V iðræður dönsku vinstri-stjórnarinnar við stuðn-ingsflokk sinn, Einingar-listann, um fjárlög næsta
árs steyttu á skeri í vikunni.
Ágreiningurinn snerist um hversu
langt ætti að ganga í að lögfesta
rétt aldraðra á aðstoð til að fara í
bað tvisvar í viku. Orsökin er frem-
ur ólíkt mat á mikilvægi aga í fjár-
málastjórn ríkisins en mismunandi
sýn á velferðarhugsjónina. Stjórnin
samdi síðan við borgaraflokkana.
Ágreiningur af þessu tagi gæti
tæpast ógnað ríkisstjórnarsam-
starfi á Alþingi. Það stafar ekki af
því að velferðarhugsjónin standi
á traustari grunni hér. Dönsk
stjórnmál snúist um völd rétt eins
og annars stað-
ar. Hitt skiptir
sköpum að jafn-
vægið á milli
vogarskála mál-
efnalegs aga og
sóknar í völd
er einfaldlega
betra þar.
Óagaðri póli-
tísk skammtíma hugsun er aftur
ein ástæðan fyrir því að fram-
leiðni er minni í íslenskum þjóð-
arbúskap en dönskum og lífskjörin
að sama skapi lakari. Íslenska vel-
ferðarkerfið er veikara en í Dan-
mörku fyrir sömu sakir.
Danska krónan er fasttengd
evrunni eins og íslenska krónan
var í öndverðu fasttengd í nor-
ræna myntbandalaginu. Stöðug-
leiki dönsku krónunnar byggist
á þremur þáttum: Aga í ríkisfjár-
málum, aga í launaákvörðunum
og samstarfi við evrópska seðla-
bankann.
Þó að hefðbundinn ágreiningur
ríki á milli vinstri flokkanna og
borgaraflokkanna í Danmörku
er býsna mikill samhljómur um
þessi þrjú lykilatriði. Meðvit-
undin um tengsl þessara þátta
og góðra lífskjara er svo sterk að
enginn sem situr við ríkisstjórn-
arborðið þar telur það fallið til
styrkingar á kjósendamarkaðn-
um að standa að ráðstöfunum sem
veikt geta gjaldmiðilinn.
Vogarskálar valda og málefna
Kjaraviðræðurnar sem nú eru hafnar hér heima snúast fyrst og fremst um óstöðug-
leika íslensku krónunnar. Beggja
vegna samningaborðsins hafa
menn svipaða sýn á viðfangsefn-
ið þótt þeir horfi á það hvor frá
sínu sjónarhorni. Þá spyrja menn:
Getum við ekki gert eins og Danir
og fasttengt íslensku krónuna við
helstu viðskiptamyntina?
Lausnin er aðeins flóknari. En
vera má að við séum þó nær því
að geta þetta en margir halda.
Fyrst er á það að líta að veruleg-
ur vilji virðist vera bæði í röðum
atvinnurekenda og launþega að
útiloka ekki á þessu stigi gerð stöð-
ugleikasamninga til langs tíma á
næsta ári þótt það takist ekki í
þeirri lotu sem nú stendur vegna
pólitískrar óvissu.
Í annan stað lagði fjármálaráð-
herra fram frumvarp til fjárlaga
fyrir næsta ár með jöfnuði. Það var
óneitanlega afar stórt skref í rétta
átt. Í hagsmunatogi síðustu vikna
hefur fjármálaráðherrann hald-
ið áfram traustri málsvörn fyrir
agaða fjármálastjórn. Enn á þó
eftir að koma í ljós hvort samstaða
verður um að halda frumvarpinu í
þeim skorðum í meðferð þingsins.
Næstu dagar skera því úr um hvort
lóð agaðrar hugsunar í ríkisfjár-
málum hafa þyngst í raun og veru.
Eftir að Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn fór gat vinstri stjórnin ekki
fylgt eftir stefnu sinni um að taka
upp evru með agaðri langtíma-
áætlun í ríkisfjármálum. Núver-
andi fjármálaráðherra er líklegri
til þess. En þá stendur hnífurinn
þar í kúnni að ríkisstjórnin hefur
útilokað alla aðra kosti en krónuna
án þess að hafa lagt fram áætlun
eða stefnumörkun um það hvernig
verja megi stöðugleika hennar til
frambúðar utan nokkurs alþjóð-
legs samstarfs af því tagi sem
Danir eru þátttakendur í með evr-
ópska seðlabankanum.
Niðurstaðan er sú að við getum
fetað í fótspor Dana en minni líkur
eru á að svo verði meðan pólitísk-
ar aðstæður eru öfugsnúnar með
þessum hætti.
Getum við gert eins og Danir?
Að óbreyttu pólitísku mynstri er nánast útilokað að mynda ríkisstjórn flokka sem lík-
legir eru til að ná málefnalega
saman um alla þá þrjá þætti sem
mestu máli skipta til að skapa stöð-
ugleika til framtíðar í gjaldeyris-
málum.
Nýlegar kannanir sýna yfirgnæf-
andi stuðning við þjóðaratkvæði
til að útkljá deiluna um hvort ljúka
eigi aðildarviðræðunum við Evr-
ópusambandið. Í vikunni birtist svo
könnun sem sýnir að andstaðan við
aðild hefur minnkað verulega þótt
meirihlutinn sé enn þeim megin.
Önnur ályktun verður ekki dregin
af þessum svörum en að kjósendur
vilji ekki hafna aðild áður en samn-
ingur liggur á borðinu.
Forysta Sjálfstæðisflokksins lof-
aði þjóðaratkvæði um framhald
málsins enda samþykkti landsfund-
ur hans að skoða yrði fleiri kosti í
gjaldmiðilsmálum en krónuna. Það
eru svik að hafna þeirri leið eftir
kosningar.
Þessi málefnalega spurning verð-
ur ekki slitin frá kjaraviðræðum
eigi þær að verða þáttur í raun-
verulegum lífskjarabótum. Þjóðar-
atkvæði er eina leiðin til að fá svar
við henni. Það tekur of langan tíma
að bíða eftir breytingum á pólitíska
mynstrinu og ætti reyndar að vera
ástæðulaust.
Þjóðaratkvæði er óhjákvæmilegt
R
eynslan frá nágrannaríkjunum sýnir okkur að haturs-
glæpir eru einn fylgifiskur fjölmenningarsamfélagsins.
Við höfum verið blessunarlega laus við þá til þessa. Einn
slíkur var þó framinn í vikunni, um bjartan dag og í vitna
viðurvist. Fjórir menn dreifðu svínshausum, -löppum
og -blóði á lóðina í Sogamýri þar sem Félag múslima hyggst reisa
mosku. Mennirnir gerðu krossa með svínsblóðinu og slettu því
meðal annars á blaðsíður úr Kóraninum, trúarriti múslima.
Lögreglan var kölluð til, en lög-
reglumennirnir virðast ekki hafa
þekkt augljósan hatursglæp þegar
þeir sáu hann. Þeir rannsökuðu
ekki vettvanginn almennilega,
heldur létu borgarstarfsmenn
hirða sönnunargögnin og henda
þeim.
Þegar Fréttablaðið hafði
samband við lögregluna til að athuga hvað rannsókn málsins liði,
fengust þau svör að lögreglumaður sem fór á vettvang hefði gefið
þær upplýsingar að „einhver bréf“ hefðu verið á vettvangi, en þeim
hefði bara verið hent. „Hann sagði að þetta hefði verið eitthvert
bréfarusl og veit ekki einu sinni hvort það tilheyrir þessu máli
eða hvort þetta var bara eitthvert rusl sem var þarna á vettvangi.
Þessu var öllu hent og ég hef ekkert í höndunum um þetta svína-
mál,“ sagði lögreglufulltrúi, sem taldi í fyrradag ólíklegt að málið
yrði rannsakað frekar. Þegar haft var samband við lögreglustjóra
höfuðborgar svæðisins í gær hafði hann ekki kynnt sér málið, þrátt
fyrir fjölmiðlaumfjöllun.
Einn af fjórmenningunum sem tóku þátt í brotinu hringdi hins
vegar samdægurs í Útvarp Sögu og lýsti því á hendur sér. Í samtali
við Bylgjuna og Vísi í gær viðurkenndi Óskar Bjarnason að hafa
tekið þátt í brotinu til að mótmæla byggingu mosku og „óhelga lóð-
ina“. Hann vitnaði til sambærilegra glæpa í Svíþjóð, en undanfarna
daga hafa verið brotnir gluggar í sænskum moskum og svínalöppum
hent inn.
Eftir að þessi opinbera játning kom fram rankaði lögreglan við
sér og tilkynnti að hún myndi kalla Óskar til yfirheyrslu á næst-
unni. Ljósmyndirnar sem Fréttablaðið tók á vettvangi eru líka í boði
sem sönnunargögn, fyrst lögreglan lét henda hinum.
Í Svíþjóð eru viðbrögð lögreglunnar með allt öðrum hætti en hér.
Málin eru rannsökuð sem hatursglæpir, tæknimenn safna sönnunar-
gögnum og gerendanna er leitað. Sömu sögu er að segja frá mörgum
öðrum nálægum ríkjum, þar sem allmargir hafa hlotið sektir og
fangelsisdóma á undanförnum árum fyrir það til dæmis að krota
á moskur slagorð gegn múslimum. Þótt fólk sé ekki beitt ofbeldi í
þessum glæpum fylgir yfirleitt sögunni að brotin hafi í för með sér
óöryggi og ótta hjá múslimum, ekki sízt hjá börnum. Enda er tekið
harðar á þeim en sambærilegum brotum sem ekki beinast gegn
minnihlutahópum.
Víða í nágrannalöndunum starfrækja lögregluyfirvöld sérstakar
sveitir sem fást við hatursglæpi. Það er algjört lágmark að íslenzkir
lögreglumenn fái þá fræðslu og þjálfun að þeir þekki hatursglæp
þegar þeir sjá hann.
Óskar Bjarnason og félagar hans eru augljóslega vitleysingar, en
þeir eru hættulegir vitleysingar. Það á að taka hart á hatursglæpum
gegn minnihlutahópum. Tvær greinar hegningarlaganna fjalla
um slíka glæpi og liggur við þeim allt að tveggja ára fangelsi. Ef
réttargæzlukerfið beitir ekki þeim lagaákvæðum þegar um augljósa
hatursglæpi er að ræða stöndum við ekki undir nafni sem það opna
og umburðarlynda fjölmenningarsamfélag sem við viljum vera.
Lögreglan virðist ekki vita hvað hatursglæpur er:
„Svínamálið“
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is