Skessuhorn - 18.12.2013, Qupperneq 57

57MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 2013
Gleðileg jól, gott og farsælt komandi ár
Þökkum samskiptin á árinu
skipulagningu á henni. Ég hef ver-
ið í þessu af og til á þessu ári. Ég er
því ekki alveg hætt þó ég fari ekki
lengur niður á sjúkrahús. Kannski
veit ég ekki enn hvernig það er að
vera hætt að vinna,“ segir Stein-
unn og skellir upp úr. Hún bætir
því líka við að hún eigi þrjú ömmu-
börn. Eitt í Noregi og tvö í Reykja-
vík. Síðan hafi hún lesið heil ókjör
af bókum eftir hún gat ráðið tíma
sínum sjálf. Þetta tæpa ár sem lið-
ið er frá starfslokum er því búið að
vera gefandi á ótal vegu. „Ef maður
er sprækur og hefur frumkvæði þá
er nóg að gera.“
Steinunn segir að það sé góð til-
finning að finna að það sé eftirspurn
eftir því að nýta þá reynslu sem hún
hafi aflað sér. „Núna hef ég frelsi
til að velja og hafna ef mér býðst
að taka að mér einhver viðfangs-
efni. Ég hef hafnað verkefnum sem
snúa að daglegri stjórnun, vil frem-
ur sinna ráðgjafaverkefnum. Ég ræð
mínum tíma sjálf. Hef sjálfsvald um
að velja mér verkefni þar sem mér
finnst ég hafa eitthvað uppbyggi-
legt til málanna að leggja og ég tel
að hægt sé að ná árangri.“
Bylting í skilvirkni
heilbrigðiskerfisins
Það er mjög fróðlegt að tala um
heilbrigðismál við Steinunni Sig-
urðardóttur. Reynsla hennar og
þekking leynir sér ekki. Hún vill
vekja athygli á þeirri þróun sem
hafi átt sér stað á síðustu áratug-
um. Þegar hún hóf störf við SHA
árið 1972 voru þar alls 65 sjúkra-
rúm. „Þeim fjölgaði í 96 árið 1977.
Nýtingin var þó mikil, hátt í hundr-
að prósent. Síðan varð fækkun um
1994 þegar kreppa reið yfir þjóðfé-
lagið með tilheyrandi niðurskurði. Í
dag er staðan svo sú að fjöldi sjúkra-
rúma á Akranesi er helmingi færri
en þau voru um 1980.“
Framfarir í læknavísindum,
hjúkrunarfræði og reyndar öll-
um stoðgreinum þeirra skýra að
verulegu leyti þessa miklu fækk-
un sjúkrarúma. Steinunn nefn-
ir dæmi. „Hér áður fyrr lágu kon-
ur sem komu inn í æðahnútaað-
gerðir að jafnaði í sjö til tíu daga á
sjúkrahúsinu. Í dag koma þær inn
að morgni og fara heim að kvöldi.
Síða vorum við kannski með hjarta-
sjúklinga sem lágu í fleiri vikur þar
sem þeir fengu ekki að hreyfa sig
vegna ótta við að þeir fengju blóð-
tappa. Nú er fólk bara sent í þræð-
ingu og það fer heim daginn eft-
ir. Fæðingarnar eru enn eitt dæmi.
Konur lágu kannski inni í sjö sól-
arhringa eftir að þær áttu börn.
Nú fara þær kannski heim innan
sólarhrings.“
Til skýringar rifjar hún einnig
upp að hér áður var við lýði eins
konar leguhvetjandi kerfi í heil-
brigðisþjónustunni. Sjúkrahúsin
fengu greitt frá ríkinu fyrir hvern
legusólarhring sjúklinga. „Það
borgaði sig ekki fyrir þau að vera
með laus rúm og útskrifa fólk of
snemma. Hugsunarhátturinn var
því allt annar en í dag.“
Steinunn segir að þessi þróun
gleymist oft í umræðunni um heil-
brigðiskerfið. „Á mínum 40 ára
ferli sem hjúkrunarfræðingur upp-
lifði ég alveg ótrúlegar breytingar.
Í umræðunni er sjaldan tekið til-
lit til þeirrar staðreyndar að fram-
leiðni heilbrigðisstofnana hefur
margfaldast.“
Alvarlegur læknaskort-
ur og hagræðingar-
aðgerðir
Að mati Steinunnar þá stend-
ur heilbrigðiskerfið frammi fyrir
tvenns konar vanda í dag. Allir viti
um fjárhagsvandann vegna krepp-
unnar. Minna sé hins vegar rætt
um læknaskortinn.
„Við verðum að opna augun.
Það vantar lækna í landið í stórum
stíl. Þetta er orðið mjög alvarlegt
mál. Alltof margir læknar fara er-
lendis. Of fáir sem vilja síðan fara
út á land og vinna þar. Skorturinn
til að mynda á heilsugæslustöðv-
unum er mikill.“
Sem fyrrverandi hjúkrunarfor-
stjóri með sæti í framkvæmda-
stjórn síns spítala þá þekkir Stein-
unn mjög vel til hagræðingarað-
gerða undanfarinna ára. „Það á að
fækka heilbrigðisstofnunum. Hafa
þær stærri og með sterka stjórn.
Það hefur verið umræða um að
stjórnun þessara stofnana eigi að
vera á forræði sveitarfélaganna sem
skipi þá í stjórnir þeirra. Í dag eru
framkvæmdastjórnir þar sem for-
stjórarnir heyra beint undir ráðu-
neytið. Að mínu mati þá á þetta að
vera svona áfram. Það er farsæl-
ast og skilvirkast. Það er ríkið sem
rekur heilbrigðisstofnanirnar. Því
er óeðlilegt að sveitarstjórnir nar
skipi í stjórnir þeirra. Öðru máli
gegndi ef sveitarstjórnirnar væru
með reksturinn.“
„Í vinnunni varð ég sinna verk-
efnum sem ég forðast ef ég hefði
átt val. Ég dreg ekki dul á að síð-
asta árið mitt sem hjúkrunarfor-
stjóri var mér mjög erfitt. Við
þurftum að loka heilli deild á
Akranesi og segja upp 30 manns.
Mín framtíðarsýn þegar ég var að
hætta í fyrra var sú að árið 2012
yrði síðasta árið með niðurskurði.
Eftir það gætum við hafið upp-
byggingu, horft til nýrrar fram-
tíðar og skipulags. Mér fannst ég
geta hætt á þessum tímapunkti.
Það væri búið að sameina stofn-
anirnar og skapa HVE. Við vær-
um komin með framtíðarsýn. Ný
persóna gæti tekið við keflinu sem
hjúkrunarforstjóri og hafið upp-
bygginguna. Það urðu mér mik-
il vonbrigði að sjá niðurskurð-
arkröfu upp á 43 milljónir í fjár-
lagafrumvarpinu fyrir 2014. Ég
átti ekki von á því. Vonandi verður
hún þó ekki svo mikil þegar þingið
afgreiðir fjárlögin endanlega. Það
er búið að skera alla fitu utan af
HVE. Það er ekki hægt að ganga
lengra nema fara í mjög róttækar
aðgerðir.“
Ætla að stofna Holl-
vinasamtök HVE
„Heilbrigðismálin eru mitt hjart-
ans mál. Ég hef mikinn áhuga á
öllu sem lýtur að skipulagi þeirra
til framtíðar. Ég saknaði þess alltaf
þegar ég var stjórnandi innan SHA
og síðar HVE að það væru eng-
ir utanaðkomandi leikmenn sem
gengju fram fyrir skjöldu og tækju
frumkvæði að því að stofna holl-
vinasamtök. Þetta væri góð stofn-
un sem standa bæri vörð um. Mér
fannst það ekki mitt hlutverk þeg-
ar ég var stjórnandi að gera þetta.
Nú þegar ég er hætt að vinna þá vil
ég hins vegar fara í þetta. Ég fékk
Gísla Gíslason, Sigríði Eiríksdótt-
ur og Sævar Þráinsson með mér og
við erum nú að undirbúa stofnun
samtakanna. Við erum komin með
drög að lögum en erum að velta
fyrir okkur stærð svæðisins sem
þau myndu ná yfir. Það eru þeg-
ar fyrir hendi hollvinasamtök um
heilbrigðisþjónustuna á ákveðnum
stöðum sem starfsemi HVE nær
yfir. Spurningin er hvort við ætt-
um að stofna hollvinasamtök fyr-
ir allt svæðið og fá hina til liðs við
okkur, eða hvort menn vilji vera
útaf fyrir sig á hverjum stað.“
Steinunn segir að stefnt sé að
því að halda stofnfund í janú-
ar. „Ég fæ alls staðar mjög mikl-
ar og sterkar undirtektir þar sem
ég hef rætt þetta. Ótrúlega stór
hópur fólks hefur notið þjónustu á
HVE, bæði sjúklingar og aðstand-
endur. Stofnunin nýtur mikils vel-
vilja. Þetta yrðu vonandi regnhlíf-
arstamtök einstaklinga, félagasam-
taka og fyrirtækja. Við sjáum fyrir
okkur að hollvinasamtökin gætu
aðstoðað stofnunina á ýmsan hátt
svo sem í kaupum á stærri tækj-
um. Ugglaust gætu svona samtök
líka látið í sér heyra ef þeim þætti
gengið nærri stofnuninni.“
Eins og sjá má á þessu viðtali er
fráleitt að Steinunn Sigurðardótt-
ir hafi lagt árar í bát þó hún hafi
farið á eftirlaun. „Mér leiðist ekki
neitt. Ef maður getur þá á maður
alltaf að reyna að vera forgöngu-
maður en ekki sporgöngumaður.“
mþh
Steinunn þegar hún útskrifaðist sem
hjúkrunarfræðingur árið 1972.