Skessuhorn - 18.12.2013, Page 63

63MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 2013
um kjördæmum á Vesturlandi sem
síðan voru sameinuð í Vesturlands-
kjördæmi með kjördæmabreytingu
sem varð síðar þetta sama ár.“
Dregur sig úr
fremstu víglínu
Sjálfstæðismenn urðu að mynda
nýjan lista fyrir kosningarnar þetta
sama haust þar sem í fyrsta sinn
yrðu kjörnir þingmenn fyrir það
sem átti að verða Vesturlandskjör-
dæmi.
„Þrátt fyrir góðan árangur í
Mýrasýslu þá varð ég að sætta
mig við sæti of neðarlega á lista
flokksins til að eiga möguleika
á þingsetu. Sigurður Ágústsson
í Stykkishólmi sagði að Snæ-
fellingar hefðu alltaf átt þing-
mann og Jón Árnason á Akranesi
sagði þetta líka fyrir hönd Skaga-
manna. Ég var ekki sáttur. Þessi
niðurstaða dró úr mér áhugann
á að taka frekari þátt í stjórnmál-
um í fremstu víglínu. Ég var þó
í framboði fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn á Vesturlandi næsta áratug en
aldrei það ofarlega á listum að ég
yrði annað en varaþingmaður. Það
var þó í sjálfu sér þolanlegt því ég
gleðst af mörgum þeirra mála sem
ég beitti mér fyrir í gegnum þau
þingstörf mín og annars á vett-
vangi stjórnmálanna. Ég hélt sæti
mínu í flokksráði Sjálfstæðisflokks-
ins allt fram á þennan dag.“
Sýslumaður
Borgfirðinga
Ásgeir notaði tíma sinn vel á meðan
hann starfaði í stjórnarráðinu. Meðal
annars tók hann sér leyfi til að leggja
stund á framhaldsnám í lögfræði við
Berkley-háskóla í Kaliforníu 1952-
1953. Það víkkaði sjóndeildarhring-
inn. Árið 1961 urðu síðan vatnaskil á
ferlinum. Staða sýslumanns í Borgar-
firði var laus. Ásgeir sótti um og fékk
starfið.
„Móðir mín var ein þeirra sem
ég ráðgaðist við í aðdraganda þessa.
Hún sagði við mig að ég hefði oft tal-
að um það sem drengur að ég vildi
verða sýslumaður Borgfirðinga ef ég
lyki laganámi. Nú skyldi ég freista
þess að efna það því hjarta mitt hefði
alltaf stefnt til Borgarfjarðar. Að
heyra þetta frá móður minni gerði
mig staðfastari en ella í þeirri trú að
það væri rétt ákvörðun að yfirgefa
stjórnarráðið og Reykjavík og setjast
að með fjölskyldunni í Borgarnesi.“
Það lifnar mjög yfir Ásgeiri þeg-
ar hann rifjar upp árin sem sýslu-
maður Borgfirðinga. Augljóst er
að hann telur árin í Borgarfirði há-
tindinn á sínum ferli og jafnvel ævi-
skeiði. „Sýslumennskan var gæfu-
spor í mínu lífi og okkar hjóna og
minnar fjölskyldu. Þessi indælu ár
sem ég var sýslumaður í Borgarfirði
eru þau 20 ár í minni ævi sem ég
held mest upp á og hafa gefið mér
gildi í veröldinni gagnvart sjálfum
mér, konu minni og börnum. Það
er öðruvísi með Kópavog þar sem
ég endaði ferilinn mörgum árum
síðar sem bæjarfógeti. Hins vegar
vildi ég verða sýslumaður í Borgar-
firði á nýjan leik eins og það emb-
ætti var á mínum tíma. Ég fór aldrei
leynt með það hvar ég stóð í stjórn-
málunum en dró mig smám saman
úr framboðsvafstri. Sýslumennskan
hjálpaði mér að draga mig til hlés í
pólitík. Ég skynjaði að eftir því sem
ég fjarlægðist stjórnmálin, þeim
mun meiri velvild fann ég fyrir hjá
héraðsbúum í Borgarfirði. Það var
minn draumur að fá þannig stuðn-
ing sem héraðsstjóri. Ég tel að mér
hafi tekist að ávinna mér þetta. Ég
ákvað að mín gæfa væri sú að standa
mig vel sem sýslumaður og fá fólk-
ið með mér. Það hafði ekkert með
stjórnmál að gera enda átti ég vini í
öllum flokkum. Mér þótti vænt um
fólkið í Borgarfirði. Eftir því sem á
leið varð þetta mitt hjartans mál.“
Varaþingmennska fyrir
Vestlendinga
Framan af sýslumannsferlinum tók
Ásgeir þó oft sæti á Alþingi sem
varamaður fyrir Sjálfstæðisflokkinn
í Vesturlandskjördæmi. Hann vissi
að hann gæti orðið þingmaður í
öðru kjördæmi en ekki án fórna. Þá
yrði hann og fjölskyldan að flytja úr
Borgarfjarðarhéraði.
„Við Bjarni Benediktsson for-
maður Sjálfstæðisflokksins vorum
alltaf ákaflega góðir vinir. Hann
sagði við mig að ég skyldi gera mér
grein fyrir því að ég hefði verið for-
ystumaður í veigamiklum trúnað-
arembættum fyrir flokkinn. Mér
stæði opið að verða þingmaður í
Reykjavík. Ég hafði þó ekki löng-
un til þessa. Ég kaus að vera kyrr
sem sýslumaður uppi í Borgarfirði.
Börnin mín vildu vera þar. Sigrún
kona mín tók ástfóstri við héraðið.
Vinir okkar voru líka duglegir að
heimsækja okkur. Sýslumannshúsið
í Borgarnesi var ein besta bygging
sinnar gerðar í landinu. Dásamleg
bygging, endurbyggð á mínum tíma
og kona mín stjórnaði því. Ég hef
lítið vit á byggingum. En ég elskaði
og þekkti hverja þúfu í Borgarfirði,
kom þar heim á flestalla bæi sem
sýslumaður. Fólkið var mér gott,
meira að segja gömlu andstæðingar
mínir til vinstri. Sumir reyndu jú að
gefa það í skyn að ég væri „NATO-
maður“ og „hvítliðaforingi“ og
notuðu jafnvel verri orð. Þetta voru
svona leppar sem menn reyndu að
hengja á mann í byrjun. Svo hvarf
það og gleymdist,“ segir Ásgeir og
hlær við.
Störf sem veittu
lífsfyllingu
Árin sem Ásgeir bjó Vesturlandi
beitti hann sér á mörgum sviðum.
Honum voru ýmsir vegir færir.
Hann var bæði embættismaður og
stjórnmálamaður með víðtæk sam-
bönd í ranghölum stjórnsýslunnar,
í atvinnulífinu og til hæstu tinda á
stjórnmálasviðinu.
„Ég tók þátt í að framkvæma
ýmsa hluti í Borgarfirði sem ekki
höfðu verið gerðir þar né ann-
ars staðar í landinu. Ég var upp-
tekinn af því að hlúa að menn-
ingarauka í héraðinu auk þess
sem samgöngumál og atvinnu-
mál voru mér hjartfólgin. Ég vil
ekki þreyta lesendur Skessuhorns
um of með því að telja það allt upp.
Það má lesa um þetta í bók minni
Haustlitir sem kom út 2006. Mig
langar þó að nefna að ég tók þátt
í því að koma upp nýju kirkjunni í
Reykholti og því sem þróaðist í að
verða Snorrastofa. Ég var t. a. m.
stjórnarformaður í Sementsverk-
smiðju ríkisins. Þar fékk ég stjórn-
ina til að samþykkja að gefa sem-
entið til að steypa upp kirkjubygg-
inguna og Snorrastofu. Verðmæti
þessa voru fimm milljónir króna
sem var mikið fé þá. Öll mín störf
sem snertu þann merka stað Reyk-
holt voru ákaflega gefandi. Ann-
að sem ég gerði á menningarsvið-
inu var að beita mér til eflingar á
skólahaldinu. Þar á meðal tónlist-
arskólana og héraðsskólana. Ég
tók þátt í að stofna þá og styrkja
eins og ég framast gat. Eina teg-
und reyndi ég af landbúnaði þeg-
ar ég keypti jörð og kom upp
hrossabúi. Það stundaði ég í nokk-
ur ár en hætti því vegna þess að það
tók of mikinn tíma. Með mér var
einn af kennurunum á Hvanneyri
en hann flutti norður í land en þá
lét ég jörðina og gaf flest hrossin.
Ég var enginn bóndi þó ég hefði
áhuga á landbúnaði.“
Líður best í Borgarfirði
Æviferill Ásgeirs Pétursson-
ar spannar ótrúlegt svið. Hann er
hafsjór af fróðleik og frásögnum
af langri ævi. Árunum í Borgar-
firði lauk 1979. Ásgeir var skipað-
ur bæjarfógeti í Kópavogi og þau
Sigrún fluttu suður. Þá voru börn
þeirra uppkomin og farin til náms
syðra. Í dag styttir Ásgeir sér með-
al annars stundir við að mála og
teikna.
„Ég tók upp á þessu á gamals
aldri. Hafði aldrei gert þetta fyrr.“
Hann sýnir blaðamanni myndir
sínar. Þær eru ótrúlega vel gerð-
ar og fallegar. Ásgeir hefur alla tíð
haft mikinn áhuga á myndlist, og
þekkti vel marga helstu listamenn
þjóðarinnar á síðustu öld. Í þeim
hópi voru Jóhannes Kjarval og
Gunnlaugur Scheving sem báðir
voru vinir hans.
„Ég horfi líka dálítið á umræð-
ur frá Alþingi og reyni að fylgjast
með. Ég les líka mikið. Svo þegar
mér hundleiðist þá mála ég, vitandi
að ég get ekki málað nokkra mynd
almennilega. Mínar bestu stund-
ir er þegar ég kemst upp í Borgar-
fjörð. Við konan mín áttum sum-
arhús í Reykholtsdal en dóttir mín
á það í dag. Þar er ég sjálfsagður
gestur þegar ég vil og líður ákaf-
lega vel. Við höfum ræktað stóran
skóg í kring þar sem hæstu trén eru
10 metrar. Eftir að ég missti konu
mína 2006 bý ég hér einn. Ég er
nær því sá elsti hér í Sunnuhlíð,“
segir Ásgeir Pétursson, enn sami
Borgfirðingurinn eftir öll þessi ár.
mþh
Fæddur í Reykjavík 21. mars
1922. Foreldrar Pétur Magnús-
son, alþingismaður og ráðherra,
(sonur séra Magnúsar Andrésson-
ar alþingismanns), og kona hans
Þórunn Ingibjörg Guðmunds-
dóttir húsmóðir.
Kvæntist Sigrúnu Hannes-
dóttur 1946. Þau eignuðust fjög-
ur börn, Sigríði, Guðrúnu, Ingi-
björgu og Pétur. Sigrún lést 2006.
Barnabörn og barnabarnabörn
Ásgeirs og Sigrúnar eru nú orðin
alls átta talsins.
Kjörinn formaður Heimdalls,
félags ungra Sjálfstæðismanna í
Reykjavík 1950-1952. Formaður
Sambands ungra sjálfstæðismanna
(SUS) 1955-1957.
Lauk lagaprófi frá Háskóla Ís-
lands 1950.
Blaðamaður á Morgunblaðinu
1950-1951.
Hóf störf í forsætis- og mennt-
málaráðuneytinu 1951. Starfaði
þar í 10 ár sem fulltrúi, deildar-
stjóri og aðstoðarmaður Bjarna
Benediktssonar menntamálaráð-
herra 1953-1956.
Framhaldsnám í lögfræði við
Kaliforníuháskóla þar sem hann
lagði stund á fjárlagagerð á sviði
stjórnarfarsréttar 1952-1953.
Fulltrúi Íslands í menningar-
málanefnd Evrópuráðsins 1954-
1961. Í sendinefnd Íslands á alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóðanna
í New York 1982.
Formaður Náttúrverndarráðs
Íslands 1956-1960.
Stjórnarformaður Sements-
verksmiðju ríkisins lengst af 1959-
1989.
Sýslumaður Borgfirðinga 1961-
1979. Oddviti sýslunefndanna
og stjórnarmaður í fyrirtækjum
og stofnunum í héraðinu. Beitti
sér fyrir stofnun Tónlistarfélags
Borgarfjarðar sem síðar stóð fyrir
tónlistarkennslu á þremur stöðum
í héraðinu undir merkjum Tón-
listarskóla Borgarfjarðar. For-
maður byggingarnefndar Dvalar-
heimilis aldraðra í Borgarnesi og
síðar formaður stjórnar þess á ár-
unum 1962-1978.
Tók oft sæti á Alþingi sem vara-
þingmaður fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn á árunum 1964-1972. Sem
embættismaður og stjórnmála-
maður kom hann að mörgum
málum svo sem stofnun Tækni-
skóla Íslands, Ríkisendurskoðun-
ar, endurbótum í vegamálum ekki
síst að undirbúningi að gerð Borg-
arfjarðarbrúar og vegabótum fyr-
ir Hvalfjörð. Mælti með brú yfir
fjörðinn. Síðar samþykkti stjórn
Sementsverkssmiðjunnar und-
ir formennsku hans árið 1988 að
eiga aðkomu að gerð Hvalfjarðar-
ganga. Fékk samþykkta tillögu á
Alþingi um grundvallar jarðhita-
rannsóknir í Borgarfirði árið 1964
og vann að undirbúningi þess að
Kljáfoss í Hvítá yrði virkjaður.
Bæjarfógeti í Kópavogi 1979-
1992 og fór þá eftirlaun.
Formaður Orðunefndar 1996-
2001.
Lífshlaup Ásgeirs Péturssonar:
Sýslumannshjónin Sigrún Hannesdóttir og Ásgeir Pétursson. Sigrún lést árið 2006.
Ásgeir býr nú einn í Sunnuhlíð í Kópavogi. Hann les mikið og málar myndir. Hér
situr hann undir málverki af föður sínum Pétri Magnússyni, lögmanni, banka-
stjóra, bæjarfulltrúa, alþingismanni og ráðherra frá Gilsbakka.
Bókin Haustlitir, minningaþættir
Ásgeirs Péturssonar kom út árið 2006.
Hún er alls 450 síður. Ásgeir skrifaði
allt handrit hennar eigin hendi með
penna.
Ein af þeim myndum sem Ásgeir gerði
á þessu ári, kona teiknuð með kolkrít