Læknablaðið - 15.12.2000, Blaðsíða 69

UMRÆÐA & FRÉTTIR / BIÐLISTAR
Höfundur er fyrrverandi
landlæknir.
A biðlistum sjúkrahúsa eru
flestir úr röðum eldri borgara
Biðlistar fylgja öllum sjúkrahúsum, en for-
senda eðlilegs sjúkrahúsrekstrar og að heilbrigðis-
þjónustunni sé sinnt samkvæmt lögum, er að biðtími
eftir aðgerð eða umönnun sé við hæfi.
Kannanir landlæknisembættisins árið 2000 hafa
leitt í ljós, að á síðastliðnum fjórum árum hafa að
staðaldri verið um 7000 manns á biðlistum og kemur
meirihluti þeirra úr röðum eldri borgara. Þeim hefur
fjölgað er bíða eftir til dæmis kransæðaþræðingum
(biðtími 14-15 vikur) og öðrum æðaaðgerðum (bið-
tími upp í tvö ár), aðgerðum á augn-, kvensjúkdóma-
og þvagfæradeildum (biðtími allt að tvö ár) og vistun
á hjúkrunardeildum. Á einstaka listum hefur orðið
smávægileg fækkun til dæmis á biðlistum eftir
bæklunaraðgerðum (biðtími 9-15 mánuðir) vegna
fjölgunnar aðgerða á stofum úti í bæ.
Athugun á biðlistum eftir bæklunaraðgerðum
sýnir, að allt að 65% sjúklinga bíða í 6-12 mánuði
eftir aðgerð, þrátt fyrir verulegar þjáningar á bið-
tímanum, og draga fram lífið á sterkum verkja- og
svefnlyfjum (rannsókn frá Sjúkrahúsi Reykjavíkur).
Margoft hefur komið fram að langur biðtími eftir
rannsókn og aðgerð vegna kransæðasjúkdóma,
dregur úr lífslíkum sjúklinga (upplýsingar frá land-
læknisembættinu 1997).
Áður fyrr gengu gallsteinasjúklingar fljótlega
undir aðgerð en nú er algengt að yfir 60% þeirra
komist ekki í aðgerð fyrr en ástand þeirra hefur
stórversnað og batalíkur minnkað (munnlegar upp-
lýsingar frá prófessor Jónasi Magnússyni).
Nú bíða yfir 250 aldraðir eftir hjúkrunarplássi á
Reykjavíkursvæðinu, en 30-40% þeirra eru of veikir
til þess að bíða heima að áliti Pálma V. Jónssonar
forstöðulæknis öldrunarsviðs á Landspítala Fossvogi.
Vegfarendur á götum borgarinnar mæta á
hverjum degi einstaklingum illa þjáðum vegna
geðsjúkdóma eða vímuefnaneyslu. Skortur á
sjúkrarými veldur því, að margt fársjúkt fólk fær ekki
vistun, en reikar um götur með lyf í vasa sem það
hefur ekki rænu á að taka inn. Jafnvel eru fleiri dæmi
þess að fólk er útskrifað samdægurs eftir sjálfsmorðs-
tilraun, til dæmis alvarlega líkamlega áverka (skorið
á púls).
Rekja mætti fjölmargar raunasögur um afdrif
biðlistasj úklinga sem beðið hafa marga mánuði,
óvinnufærir og illa þjáðir.
Stundum má lesa greinarkorn og jafnvel leiðara í
dagblöðum um. „hvort verið sé að leggja fólk inn á
sjúkrahús að óþörlu". Vissulega leggja vaktlæknar
stundum fólk á sjúkrahús vegna gruns um einkenni
alvarlegs sjúkdóms sem síðan líða hjá, að minnsta
kosti í bili og jafnvel að fullu. Hver getur staðhæft að
innlögn hafi verið óþörf?
Kannanir landlæknisembættsins á árunum 1995-
1997 leiddu í ljós að afköst og árangur íslenskra
sérgreinadeilda og minni sjúkrahúsa er svipaður og
gerist á bestu sjúkrahúsum á Norðurlöndum. Dönsk
ráðgjafarstofnun komst að svipaðri niðurstöðu. Við
verðum að hafa í huga að yfirgnæfandi hluti íslenskra
lækna og margir hjúkrunarfræðingar hafa áralanga
starfsreynslu á útlendum hátækniheilbrigðisstofn-
unum. Meirihluti annarra starfsstétta búa ekki við þá
reynslu.
Til þess að fá staðfestingu á afköstum sérdeilda er
bent á yfirlitsgrein í breska læknablaðinu British
Medical Journal frá september 1999, en þar kemur
fram að legutími á íslenskum sérdeildum er styttri en
á bandarískum sérdeildum, sem þó losna fyrr við
sjúklinga vegna sjúklingahótela sem rekin eru í
nánum tengslum við deildir þar. Kvartanir berast oft
um stuttan legutíma og „of hraða útskrift“ sjúklinga
hér á landi.
Vafasamt er, að samanburður á afköstum annarra
atvinnugreina hérlendis við samsvarandi atvinnu-
greinar í útlöndum sé hagstæðari en hér er nefnd. Að
lokum má spyrja: „Hvaðan koma þær hugmyndir
stjórnenda og stjórnmálamanna um afköst sjúkra-
stofnana, sem stangast þvert á athuganir þeirra er
sinna veiku fólki daglega?“
Félag eldri borgara í Reykjavík og nágrenni
mótmælir kröftuglega fækkun sjúkrarýma á
hjúkrunar-, geð- og handlækningadeildum eins og
fram kemur í fjárhagsáætlun stóru sjúkrahúsanna í
Reykjavík, þar sem stór hluti þess fólks sem er á
biðlistum, er eldra fólk.
Vinnustaðir er búa við slíkar þrengingar draga
ekki að sér starfsfólk.
27. OKTÓBER 2000
F.H. STJÓRNAR FÉLAGS ELDRI BORGARA í
Reykjavík og nágrenni
Ólafur Ólafsson
Læknablaðið 2000/86 883