Læknablaðið - 15.12.2000, Qupperneq 80

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SJÚKLINGATRYGGING
Sjúklingatryggingin lágmarksvernd
í UNDANFÖRNUM TVEIMUR TÖLUBLÖÐUM Lækna-
blaðsins hefur verið fjallað um lög um
sjúklingatryggingu en þau taka gildi um áramótin.
Sigmar Armannsson, lögfræðingur og framkvæmda-
stjóri Sambands íslenskra tryggingafélaga er við-
mælandi blaðsins að þessu sinni. Tryggingafélögin
eru nú sem óðast að undirbúa trygginguna sem allir
læknar og sjúkrastofnanir verða að útvega sér fyrir
áramótin. Reglugerð sú er einkum varðar trygginga-
félögin var tilbúin í október og gefin út lok þess
mánaðar. Læknar og tryggingafélög hafa fundað sín á
milli og námsstefnur og fundir verið haldin vegna
málsins. Sigmar var fyrst spurður hvort trygginga-
félögin hafi þurft að takast á við margt nýtt í kjölfar
nýju laganna.
„Það eru ekki aðeins vátryggingafélögin sem
eru að setja sér reglur í kjölfar nýju laganna. Allt
sem vátryggingafélögin eru að takast á við, til
dæmis varðandi bótaskyldu og bótasvið sjúklinga-
tryggingarinnar, þarf Tryggingastofnun ríkisins
líka að glíma við. Báðir aðilar gera upp málin eftir
sömu lögum, reglum og aðferðum. Við sjáum það
strax að bótaskyldan samkvæmt sjúklingatrygg-
ingunni er afar rík. Tjónin eru gerð upp á
grundvelli skaðabótalaga sem sett voru upphaf-
lega árið 1993. Ef um er að ræða varanlegar afleið-
ingar þarf að finna út svokallaðan varanlegan
miska, sem er að mestu leyti læknisfræðilegt mat,
en auk þess varanlega örorku sem er fjárhagslegt
mat. Þar er reynt að meta hver áhrifin af
skaðanum eru á tekjuöflunarhæfni einstaklingsins
í framtíðinni. Þetta er sá rammi sem báðir aðilar,
vátryggingafélögin og Tryggingastofnun eiga að
vinna eftir. Islenskir vátryggingamenn eru hund-
vanir að fást við uppgjör tjóna á grundvelli
ábyrgðartrygginga, skaðabótalaga og skaðabóta-
réttar. Við höfum verið að fást við það frá upphafi
vega. Það sem meðal annars er nýtt nú er að
Tryggingastofnun á að fara að gera upp tjón á
grundvelli skaðabótalaga.“
Sjúklingatryggingin takmörkuö -
ábyrgartrygging nauðsynleg
Ýmsir sjálfstœtt starfandi lœknar eru með tryggingar
nú þegar. Duga þœr eða er þetta viðbót við þœr
tryggingar sem fyrir eru?
„Það er rétt að allmargir læknar eru með
svokallaðar frjálsar ábyrgðartryggingar. Tilgangur
þeirra er að bæta tjón sem vátryggingartaki veldur
öðrum og ber skaðabótaábyrgð á. Það eru ekki
endilega öll tjón, því til að stofnist til skaðabóta-
skyldu þarf að vera fyrir það sem á lagamáli er
kallað sök, það er að segja gáleysi, einfalt eða
stórfellt eða ásetningur. Með sjúklingatrygg-
ingunni öðlast sjúklingur bótarétt án þess að
nokkur sök sé til staðar. Það nefnist á máli
lögfræðinnar ábyrgð án sakar. Þannig að þegar af
þessari ástæðu sjáum við að gildissvið þessarar
lögboðnu vátryggingar og frjálsu ábyrgðartrygg-
ingarinnar fellur ekki saman að þessu leyti. Það
sem gerir málið enn snúnara er að í lögum um
sjúklingatryggingu eru takmarkanir á fjárhæðum,
bæði 50 þúsund króna gólf og fimm milljón króna
þak. Ef um er að ræða líkamstjón og ætla má að
það nái ekki 50 þúsund krónum fellur það ekki
undir sjúklingatrygginuna, ekki heldur tjón sem er
umfram fimm milljónir. Það þarf ekki að vera
mjög reikningsglöggur til að sjá að þessi fjárhæð
mun í mörgum tilfellum engan veginn hrökkva til.
Lítum við til skaðabótalaganna er ljóst að tjón
getur hlaupið á tugum milljóna króna. Það er því
alveg greinilegt að þessari löggjöf er ætlað að
tryggja öllum neytendum vissa lágmarksvernd.
Það getur hins vegar reynt á frjálsu ábyrgðar-
trygginguna bæði hvað varðar tjón sem er undir
fimmtíu þúsund krónum og umfram fimm milljón-
irnar. Hugsanlegt er einnig, að tilvik, sem falla
utan bótasviðs sjúklingatryggingarinnar, falli á
hinn bóginn undir ábyrgðartrygginguna.
Ábyrgðartryggingin er því bráðnauðsynleg og
kannski enn nauðsynlegri nú en fyrr vegna þess að
fólk hefur meiri vitund um rétt sinn en áður. Við
höfum séð vaxandi ásókn í Karvelstrygginguna
(samanber lög nr. 74/1989) sem veittu sjúklingum
nokkurn rétt til bóta. Ég veit heldur ekki betur en
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið ætli að
vekja sérstaka athygli á lögunum. Það mun fjölga
málum verulega. Þeir sjálfstætt starfandi læknar
sem ekki hafa fengið sér ábyrgðartryggingu þyrftu
að kippa því snarlega í liðinn. Menn reiða
væntanlega ekki svo glatt fram tugi milljóna
króna, en það geta þeir þurft að gera ef sjúklingur
heldur áfram með mál sem er bótaskylt umfram
fimm milljón króna þakið. Þetta munu læknar
sjálfir vera best hæfir til að meta í samráði við
vátryggjendur sína.“
Hvað með lœkna sem starfa saman?
„I reglugerð með lögunum er gert ráð fyrir því
í 5. gr. að ef fleiri en tveir heilbrigðisstarfsmenn
starfa saman geti þeir borið óskipta bótaábyrgð á
störfum hvers annars. Þá hækka vátryggingar-
fjárhæðir um 10% fyrir hvern starfsmann umfram
einn. Þetta er þó háð því að þeir gefi yfirlýsingu
um ábyrgð sína gagnvart störfum hvers annars.
Hliðstæð ákvæði eru til í lögum og reglugerðum
varðandi starfsábyrgð annarra stétta. Ég hef þó trú
894 Læknablaðið 2000/86