Læknablaðið - 15.05.2001, Page 12

FRÆÐIGREINAR / RITSTJÓRNARGREIN
fáum oft fyrirspurnir varðandi lífefnaskimun, en
verðandi foreldrar hafa skoðað á veraldarvefnum
hvernig slík skimun fer fram víða erlendis og þykir
þar sjálfsagður hluti af mæðravernd. Konur hafa
óskað eftir að láta senda sýni til útlanda til
lífefnaskimunar og bera kostnaðinn sjálfar, en af
ýmsum ástæðum hefur sá kostur ekki verið nýttur í
Reykjavík. Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri hefur
hins vegar sent slík sýni til útlanda undanfarna 18
mánuði. A veraldarvefnum má einnig finna upplýs-
ingar um hnakkaþykktarmælingar og líkindamat
með tilliti til litningagalla fósturs og svo samþætt
líkindamat með ómskoðun og mælingum á lífefna-
vísum.
Það er ljóst að í okkar upplýsta samfélagi sættir
fólk sig ekki við lakari þjónustu en veitt er í
nágrannalöndunum. Einnig má spyrja hvort verjandi
sé að bjóða aðeins þá þjónustu sem veitt er í dag þar
sem þær aðgerðir leiða til þess að tvö heilbrigð fóstur
tapast fyrir hvert eitt fóstur sem greinist með
litningagalla? Síðastliðin tvö ár hefur konum, 35 ára
og eldri, sem eru að íhuga að fara í legvatnsástungu
verið boðin hnakkaþykktarmæling og líkindamat
með tilliti til litningagalla fósturs og hafa margir
verðandi foreldrar endurskoðað afstöðu sína til
legvatnsástungu í kjölfarið. Þannig hefur legvatns-
ástungum fækkað um 200 á tveimur árum (3). Þær
konur sem höfðu hagstætt líkindamat og völdu að
fara ekki í legvatnsástungu hafa allar eignast heil-
brigð börn. Það má því segja að ekki hafi einungis
sparast 200 legvatnsástungur og sú vinna sem þeim
fylgir, heldur má einnig búast við að tveimur
heilbrigðum fóstrum hafi verið forðað frá fósturláti.
Yngri konur sem hafa heyrt af hnakkaþykktar-
mælingum hjá eldri konum eru margar ósáttar að fá
ekki sömu þjónustu og vilja fá líkindamat með tilliti
til litningagalla fósturs, enda er um að ræða rannsókn
sem getur gefið mikilvægar upplýsingar varðandi
heilbrigði fósturs en hefur enga hættu í för með sér.
Sumarið 2000 var gerð könnun á fósturgreiningar-
deild Kvennadeildar á áhuga verðandi foreldra á
nýjum möguleikum í fósturgreiningu. Þar kom fram
ótvíræður áhugi á ómskoðunum í meðgöngu, fóstur-
greiningu og líkindamati með tilliti til litningagalla
fósturs (fósturgreiningardeild, óbirtar niðurstöður).
Að fara í rannsókn sem gefur líkindamat með
tilliti til litningagalla fósturs ætti að vera val allra
verðandi foreldra enda eru það þau sem eiga eftir að
bera hitann og þungann af uppeldi og umönnun
barnsins sem þau eiga í vændum. Þetta er í samræmi
við tilmæli og leiðbeiningar frá Alþjóðaheilbrigðis-
stofnuninni (WHO) varðandi siðfræði og ráðgjöf
tengda erfðafræðilegum rannsóknum á meðgöngu
(4).
Heimildir
1. Shepard TH. Human teratogenicity. Adv Pediatrics 1986; 33:
225-7.
2. Rowe RD, Uchida IA. Cardiac malformation in mongolism. A
prospective study in 184 mongoloid children. Am J Med 1961;
31: 726-8.
3. Harðardóttir H. Hnakkaþykktarmælingar fósturs hjá konum
35 ára og eldri. Niðurstöður frá 1.1. 1999 til 31.12. 2000.
Læknablaðið 2001; 87:455-7.
4. www.who.int/ncd/hgn/hgnethic.htm
400
Læknablaðið 2001/87