Læknablaðið - 15.05.2001, Qupperneq 19

FRÆÐIGREINAR / FÓSTURGREINING
Lindeberg S, et al. Effects of routine one-stage ultrasound
screening in pregnancy: a randomised controlled trial. Lancet
1988; ii: 585-8.
5. Saari-Kempainen A, Karjalainen O, Ylöstalo P, Heinonen OP.
Ultrasound screening and perinatal mortality: controlled
clinical trial of systematic one-stage screening in pregnancy.
The Helsinki Ultrasound Trial. Lancet 1990; ii: 387-91.
6. SBU, Statens beredning för utvárdering av medicinsk metodik
(Swedish Council on Technology Assessment in Health Care).
Rutinmássig ultraljudsundersökning under graviditetet
(Routine ultrasound examnination in pregnancy). Report no.
139. Stockholm: SBU; 1998.
7. Geirsson RT, Weldner BM. The routine obstetric ultrasound.
Acta Obstet Gynecol Scand 1999; 78:745-8.
8. Chervenak FA, McCullough LB. Should all pregnant women
have an ultrasound examination? Ultrasound Obstet Gynecol
1994; 4:177-80.
9. Ewigman BG, Crane JP, Frigoletto DFD, LeFevre ML, Bain
RP, McNellis D. Effect of prenatal ultrasound screening on
perinatal outcome. N Engl J Med 1993; 329: 821-7.
10. Weldner BM, ed. Ultraljud. Lund: Studentlitteratur; 1998.
11. Sigfússon G. Greining hjartasjúkdóma á fósturskeiði.
Læknablaðið 2001; 87: 409-12.
12. Mul T, Mongelli M, Gardosi J. A comparative analysis of
second-trimester ultrasound dating formulae in pregnancies
conceived with artificial reproductive techniques. Ultrasound
Obstet Gynecol 1996; 8: 397-402.
13. Geirsson RT, Hreinsdóttir M, Sigurbjörnsdóttir GB, Persson
PH. Fósturvöxtur íslenskra einbura. Læknablaðið 1990; 76:
405-10.
14. Geirsson RT. Have G. Comparison of actual and ultrasound
estimated second trimester gestational length in in-vitro
fertilised pregnancies. Acta Obstet Gynecol Scand 1993; 72:
344-6.
15. Geirsson RT. Ultrasound: the rational way to determine
gestational age. Fetal Mat Med Rev 1997; 9:133-46.
16. Mongelli M, Wilcox M, Gardosi J. Estimating the date of
confinement: ultrasonographic biometry versus certain
menstrual dates. Am J Obstet Gynecol 1996; 174: 278-81.
17. Neilson JP. Routine ultrasound screening in early pregnancy.
In: Enkin M, Keirse MJNC, Renfrew MJ, Neilson JP, eds.
Pregnancy and Childbirth Module Cochrane Database of
Systematic Reviews. Oxford: Update Software; 2000.
18. Tunón K, Eik-Nes SH, Gröttum P. A comparison between
ultrasound and a reliable last menstrual period as predictors of
the day of delivery in 150 000 examinations. Ultrasound Obstet
Gynecol 1996; 8:178-85.
19. Gardosi J, Vanner T, Francis A. Gestational age and induction
of labour for prolonged pregnancy. Br J Obstet Gynaecol 1998;
105: 247-8.
20. Papp Z, Tóth-Pál E, Papp C, Tóth Z, Szabó M, Veress L, et al.
Impact of prenatal mid-trimester screening on the prevalence
of fetal structural anomalies: a prospective epidemiological
study. Ultrasound Obstet Gynecol 1995; 6: 320-6.
21. Leivo T, Tuominen R, Saari-Kemppainen A, Ylöstalo P,
Karjalainen O, Heinonen OP. Cost-effectiveness of one-stage
ultrasound screening in pregnancy: a report from the Helsinki
ultrasound trial. Ultrasound Obstet Gynecol 1996; 7: 309-14.
22. Larsen T, Nyugen TH, Munk M, Svendsen L, Teisner L.
Ultrasound screening in the 2nd trimester. The pregnant
woman's background knowledge, expectations, experiences
and acceptances. Ultrasound Obstet Gynecol 2000; 15: 383-6.
Seroquel
AstraZeneca, 960203 TÖFLUR; N 05 A H 04 R * (Sérlyfjaskrártexti)
Hver tafla inniheldur: Quetiapinum INN, fúmarat, samsvarandi Quetiapinum INN 25 mg, 100 mg eða 200 mg. Töflurnar innihalda mjólkursykur (laktósu). Ábendingar: Seroquel er notað til meðhöndlunar á geðklofa. Skammtar og lyfjagjöf: Seroquel
á að gefa tvisvar á dag, með eða án matar. Fullorðnir: Heildardagskammtur fyrstu fjóra daga meðferðarinnar er 50 mg (dagur 1), 100 mg (dagur 2), 200 mg (dagur 3) og 300 mg (dagur 4). Eftir þessa fjóra daga er mælt með 300 mg dagskammti.
Dagskammtinn má aðlaga að klínískum viðbrögðum og þoli viðkomandi sjúklings, á bilinu 150-750 mg/dag. Aldraðir: Eins og með ðnnur geðlyf, skal lyfið notað með varúð hjá öldruðum, sérstaklega í upphafi meðferðar. Skammtaaukning getur
þurft að vera hægari og dagsskammtur lægri en hjá yngri sjúklingum, og fer það alit eftir klínískum viðbrögðum og þoli viðkomandi sjúklings. Klerans quetiapíns var að meðaltali um 30-50% minni hjá öldruðum samanborið við yngri sjúklinga.
Böm og unglingar: Mat á öryggi og verkun lyfsins hjá börnum og unglingum er ekki fyrirliggjandi. Sjúklingar með nýmabilun: Ekki er nauðsynlegt að aðlaga skammtinn. Sjúklingar með lifrarbilun: Quetiapin umbrotnar að miklu leyti í lifur, og skal
því notað með varúð hjá sjúklingum með lifrarbilun, sérstaklega í upphafi meðferðar. Upphafsskammtur lyfsins skal vera 25 mg/dag hjá sjúklingum með lifrarbilun. Skammtinn skal auka daglega um 25-50 mg þar til viðunandi skammti er náð, og
fer það allt eftir klínískum viðbrögðum og þoli viðkomandi sjúklings. Frábendingar: Ofnæmi fyrír innihaldsefnum lyfsins. Varnaðarorð og varúðarreglur: Samtímis sjúkdómar: Lyfið skal nota með varúð fyrir sjúklinga með þekkta hjarta- og
æðasjúkdóma, sjúkdóma í heilaæðum og fyrir sjúklinga sem hættir til að fá of lágan blóðþrýsting. Seroquel getur orsakað stöðubundið blóðþrýstingsfall, sérstaklega í upphafi þegar verið er að auka skammta smám saman. Flog: í klinískum
samanburðarrannsóknum var enginn munur í tíðni floga hjá sjúklingum sem fengu lyfið eða lyfleysu. Eins og með önnur geðlyf, skal gæta varúðar við meðhöndlun sjúklinga sem fengið hafa flog. Síðkomin hreyfitruflun (tardive dyskinesia): I klínískum
samanburðarrannsóknum var enginn munur f tíðni extrapýramídal einkenna hjá sjúklingum sem fengu ráðlagða meðferðarskammta af lyfinu eða lyfleysu. Þetta bendir til að lyfið valdi síður síðkominni hreyfitruflun en venjuleg sefandi lyf. Hafa
skal í huga að minnka skammta lyfsins eða hætta notkun þess ef vísbending og einkenni um síðkomna hreyfitruflun koma fram. Illkynja sefunarheilkenni: lllkynja sefunarheilkenni hefur verið tengt við sefandi lyfjameðferð. Klínísk einkenni eru t.d.
ofurhiti, breytt andlegt ástand, vöðvastífni, óstöðugleiki í ósjálfráða taugakerfinu og hækkun á kreatínín fosfókínasa. I slíkum tilvikum skal hætta notkun á lyfinu og gefa viðeigandi lyfjameðferð Milliverkanir: Aðalverkun lyfsins er á miðtaugakerfið,
og því skal gæta varúðar við samtímis notkun annarra lyfja sem verka á miðtaugakerfið og alkóhóls. Lyfjahvörf lithíums breytast ekki ef það er notað samtimis lyfinu. Samtímis notkun á sefandi lyfjunum risperidon eða halóperidól hefur ekki marktæk
áhrif á lyfjahvörf quetiapins. Samtímis notkun á thíoridazín eykur klerans quetiapins. Lyfið örvar ekki lifrarensímin sem taka þátt í umbrotum fenazóns. Samtímis notkun á fenýtóíni (örvar microsomal ensfm) veldur aukningu í klerans quetiapins.
Sjúklingar sem taka samtímis lyfinu og fenýtóín, eða önnur lyf sem örva lifrarensim s.s. karbamazepín, barbítúröt og rifampicín, geta þurft að auka skammtinn af lyfinu til að hafa stjórn á einkennum sjúkdómsins. Ef sjúklingur hættir að taka fenýtóín
og tekur í staðinn lyf sem örva ekki lifrarensim, s.s. natríum valpróat, getur þurft að minnka skammtinn af lyfinu. Ensímið CYP3A4 er helst ábyrgt fyrir sýtókróm P450 tengdum umbrotum quetiapins. Samtímis notkun á címetidíni, sem letur P450
ensímið, hefur ekki áhrif á lyfjahvórf quetiapins. Samtímis notkun á geðdeyfðarlyfjunum imipramín (letur CYP2D6) eða flúoxetín (letur CYP3A4 og CYP2D6) hefur ekki marktæk áhrif á lyfjahvörf quetiapins. Samt sem áður er mælt með að gæta
varúðar þegar lyfið er notað samtímis lyfjum sem letja CYP3A4 (t.d. ketókónazól eða erýthrómýcín). Meöganga og brjóstagjöf: Ekki hefur verið færð sönnun á öryggi og verkun lyfsins á meðgöngu. Því skal aðeins nota lyfið á meðgöngu ef
kostir þess réttlæta hugsanlega áhættu af notkun þess. Ekki er vitað að hve miklu leyti lyfið útskilst f móðurmjólk. Því skal ráðleggja konum sem nota lyfið að forðast að hafa börn á brjósti. Akstur og stjórnun annarra véla: Sjúklingum skal
ráðlagt að aka ekki bifreið eða stjóma öðrum tækjum fyrr en þeir vita hvaða áhrif lyfið hefur. Aukaverkanir: Algengasta aukaverkunin er svefnhöfgi, sem kemur helst fram f upphafi meðferðar, en hættir yfirleitt við áframhaldandi meðferð. Lyfið
veldur ekki hækkun á prólaktíni líkt og mörg önnur geðlyf. Algengar (>1%): Taugakerfi: Svefnhöfgi. Almennt: Þróttleysi, svimi. Hjarta- og æðakerfi: Réttstöðuþrýstingsfall, of lágur blóðþrýstingur, hraðtaktur. Meltingarfæri: Hægðatregða, munnþurrkur,
meltingartruflun. Blóð: Fækkun hvitra blóðkoma, hlutleysiskymingafæð. Efnaskipti: SGPT (ALT) hækkun, SGOT (AST) hækkun, þyngdaraukning. öndunarfæri: Nefslímubólga. Sjaldgæfar (0,1-1%): Almennt: lllkynja sefunarheilkenni. Hjarta- og
æðar: Yfirlið. Efnaskipti: Kólesterólhækkun, blóðfituhækkun, hækkun á gamma-GT. Blóð: Fjölgun eósínfíkla. Taugakerfi: Rykkjakrampi, grand mal rykkjakrampi. Meðferð með lyfinu hefur tengst örlítilli skammtaháðri lækkun á skjaldkirtilshormónum,
sérstaklega f heildar T4 og frfu T4. Lækkunin náði hámarki á fyrstu 2-4 vikum meðferðarinnar, en við áframhaldandi notkun varð ekki frekari lækkun. Ofskömmtun og eiturverkanir: Takmörkuð reynsla er af ofskömmtun á lyfinu f klínfskum
rannsóknum. Útlit: Töflur 25 mg: Kringlóttar, 0 6 mm, ferskjulitaðar, kúptar og filmuhúðaðar. Töflur 100 mg: Kringlóttar, 0 8,5 mm, gular að lit, kúptar og filmuhúðaðar. Töflur 200 mg: Kringlóttar, 0 11 mm, hvítar að lit, kúptar og filmuhúðaðar.
Pakkningar: Töflur 25 mg: 100 stk (þynnupakkað);10952-kr. Töflur 100 mg: 30 stk. (þynnupakkað);7.105-kr. 100 töflur (þynnupakkað);20.652-kr. Tðflur 200 mg: 30 stk. (þynnupakkað);10.350-kr. 100 töflur (þynnupakkað);30.263-kr.
Umboö á íslandi: Pharmaco hf. AstraZeneca, Hörgatúni 2, 210 Garðabæ, Sími:535 7152 Fax: 565 7366
Læknablaðið 2001/87 407