Læknablaðið - 15.05.2001, Side 21

FRÆÐIGREINAR / FÓSTURGREINING
Greining hjartasjúkdóma á fósturskeiði
Ágrip
Gunnlaugur Við fósturhjartaómskoðun er hjarta fósturs, bygging
Sigfússon þess og virkni skoðuð. Slíka skoðun er hægt að
framkvæma frá 14 til 18 vikna meðgöngu þó best sé
að gera hana um 20 viku. Skoðunin er gerð með
hefðbundnu ómskoðunartæki sem búið er hátíðni-
ómhöfðum en þau hafa mikla upplausn og myndgæði.
Við fósturhjartaómskoðun er hægt að greina flókna
hjartagalla og aðra hjartasjúkdóma af miklu öryggi.
Abendingar fyrir fósturhjartaómskoðun eru fjöl-
margir þættir sem setja viðkomandi fóstur í aukna
áhættu á að hafa hjartagalla en algengasta ábendingin
og sú sem leiðir til flestra greininga er afbrigðileg
fjögurra hólfa sýn, við 18-20 vikna fósturómskoðun.
Greining á hjartasjúkdómi á fósturstigi getur haft
umtalsverð áhrif á framvindu meðgöngu, gefur í
sumum tilfellum tilefni til meðferðar í móðurkviði en
gefur einnig möguleika á undibúningi forelda og
heilbrigðisstarfsfólks fyrir fæðingu barns með
alvarlegan hjartasjúkdóm.
Inngangur
ENGLISH SUMMARY
Sigfússon G
Prenatal diagnosis of heart disease
Læknablaðið 2001; 87: 409-12
Fetal echocardiography is a detailed examination of the
fetal heart, its anatomy and function, performed with high
frequency, high-resolution ultrasound probes.
Advancements in echocardiographic technology have
made possible accurate diagnosis of complex cardiac
defects from a transabdominal approach, as early as 14-
18 weeks of gestation, although optimal images are
usually acquired at 20 weeks of gestation. Indications for
fetal echocardiogram are maternal or fetal factors that
place the fetus at increased risk for having heart defect
but suspected cardiac abnormality on a level 1 scan is the
most frequent referral indication and the one indication
with the highest yield of positive fetal echocardiogram.
Diagnosis of fetal heart disease can have major influences
on the prenatnal and postnatal management and enables
parents to prepare and plan for the birth of a child with a
cardiac defect.
Barnaspítali Hringsins
Landspítala Hringbraut.
Fyrirspurnir, bréfaskipti:
Gunnlaugur Sigfússon
Barnaspítala Hringsins
Landspítala Hringbraut, 101
Rcykjavík. Sími: 560 1000.
Netfang: gulli@landspitali.is
Lykilorð: lijarlagallar,
fósturgreining,
hjartaómskoðun.
Meðfæddir hjartagallar eru algengastir og
alvarlegastir meiriháttar fæðingargalla. Eitt af
hverjum 100 lifandi fæddum börnum greinist með
hjartagalla eftir fæðingu hérlendis og um helmingur
þeirra eru alvarlegir gallar sem þarfnast meðferðar,
yfirleitt skurðaðgerðar, á fyrstu mánuðum ævinnar
(1). Þrátt fyrir slíka meðferð hafa hjartagallar veruleg
áhrif á lífshorfur og lífsgæði viðkomandi einstaklinga.
Greining á hjartagöllum í fóstrum varð fyrst
möguleg eftir miðjan sjöunda áratuginn með tilkomu
hreyfiómtækni en upp úr 1980 er eðlilegri og
afbrigðilegri byggingu fósturhjarta lýst af umtals-
verðri nákvæmni (2,3). A undanförnum 20 árum
hefur síðan átt sér stað gríðarmikil framþróun í
ómtækni sem hefur skilað betri myndgæðum og
aukinni nákvæmni í greiningu missmíða á fóstur-
hjarta. Tilkoma púls- og lita-Dopplers, sem nýtist til
að meta blóðflæði um hjartahólf og -lokur, hefur enn
aukið á nákvæmni greiningar á flóknum hjartasjúk-
dómum í fóstrum.
í þessari yfirlitsgrein er fjallað um fósturhjarta-
ómskoðanir, hvernig slíkar skoðanir eru fram-
kvæmdar, helstu ábendingar og úrræði í kjölfar grein-
ingar á hjartasjúkdómum á fósturskeiði.
Key words: congertital heart defects, prenatal diagnosis,
fetal echocardiography, fetal cardiology.
Correspondence: Gunnlaugur Sigfússon. E-mail:
gulli@landspitali.is
Framkvæmd fósturhjartaómskoðunar
Fósturhjartaómskoðun er framkvæmd með sömu
ómskoðunartækjum og notuð eru til hjartaómunar á
bömum og fullorðnum en til þess eru notuð hátíðni
(7-8 MHz) ómhöfuð sem gefa góða myndupplausn þó
horft sé gegnum kviðvegg móður. Skoðunin er
framkvæmd af barnahjartalækni sem hefur aflað sér
þekkingar á fósturfræði, lífeðlisfræði og byggingu
fósturhjarta. Fósturhjartaómskoðun er best við 20.
viku meðgöngu en mögulegt er að framkvæma hana
allt frá 16. viku meðgöngu ef aðstæður leyfa. Lega
fósturs, stærð og hreyfanleiki þess, sem og þykkt á
kviðvegg móður, eru áhrifavaldar sem geta truflað
skoðun, sérlega snemma á meðgöngu. Omskoðunar-
tæki sem bjóða upp á skoðun af fóstri um leggöng
móður hafa gert möglegt að framkvæma fósturhjarta-
ómskoðun frá 12.-16. viku meðgöngu en slíkar
skoðanir hafa ekki ennþá öðlast sömu útbreiðslu og
Læknablaðið 2001/87 409