Læknablaðið - 15.05.2001, Qupperneq 89

UMRÆÐA & FRÉTTIR / HEIMILISLÆKNINGAR
að styrkja fagið inn á við. Á einu af þeim þingum sem
ég hef sótt kynntu Danir og Spánverjar til dæmis
sérstakt kerfi sem þeir nota til að styðja við
starfsfélaga sína þegar þeir eru komnir út í öngstræti
og finnst álagið of mikið. Pað er ákveðin hætta á
kulnun vegna eðlis starfsins. Flestir eru mjög bundnir
starfinu, kynnast skjólstæðingum sínum persónulega
og finna mjög vel fyrir ábyrgðinni. Síðan er mikið
áreiti í starfinu og allt gerir þetta að verkum að
mönnum finnst stundum eins og þeir hafi ekki stjórn
á stöðunni. Sennilega er meira um þetta meðal
einyrkja því þeir eiga á hættu að einangrast með
vandamál sín. Ég tel að sú þróun sem orðið hefur á
síðustu árum, að heimilislæknar hópa sig saman, hafi
orðið til að styrkja okkur á margan hátt, bæði faglega
og félagslega. Par fyrir utan eykur þetta möguleika á
að bæta aðstöðu og tækjabúnað verulega og stunda
innra eftirlit og gæðaþróun.“
Andvaraleysi íslendinga
Gagnagrunnsmálið var tekið til umrœðu á einum af
fundum Evrópusamtaka lœkna, hvernig var sú
umrœða?
„Umræðan um gagnagrunninn snertir okkur
heimilislækna mjög mikið, við erum oft með per-
sónulegustu upplýsingarnar um sjúklinga. Við Katrín
Fjeldsted vorum beðnar um að kynna málið á síðasta
fundi samtakanna í Sviss í kjölfar umræðu þeirrar
sem verið hefur í Alþjóðafélagi lækna (WMA). Við
kynntum málið eins og staðan var þá, sögðum aðeins
frá forsögu þess, umræðum af hálfu Læknafélagsins,
viðræðunum við íslenska erfðagreiningu og stjórn-
völd. Pað sem olli mestri umræðu var hugmyndin um
„ætlað samþykki" í stað „upplýsts samþykkis“ og
einnig að talað er um að allar upplýsingar séu
ópersónugreinanlegar. Menn úti í salnum voru með
efasemdir um að hægt væri að tryggja það. Einka-
leyfishugmyndin var líka talsvert umrædd, það er að
ákveðið einkafyrirtæki fái sérleyfi á gagnagrunni
heillar þjóðar! Þetta eru atriði sem menn setja
spurningarmerki við. Einnig vekur það undrun
hversu jákvæð afstaða almennings er til gagna-
grunnsmálsins. En hins vegar gera menn sér grein
fyrir gildi gagnagrunna og að þeir geti átt rétt á sér,
bæði fyrir heilbrigðisþjónustuna og heilbrigðis-
starfsmenn sjálfa eða sem hjálpartæki við skipulag
heilbrigðisþjónustu og rannsóknir. Menn voru í sjálfu
sér ekki á móti gagnagrunni sem slíkum en umræðan
snerist um hvernig að þessu var staðið. Á fundinum
var meðal annars samþykkt ályktun þar sem íslensk
stjórnvöld voru hvött til þess að að breyta lögum í þá
veru að tryggja upplýst samþykki sjúklinga um
notkun gagna.“
Hliðrun í heilbrigðiskerfi æskileg
Hvernig sérðu framtíð heimilislœkninga á íslandi?
„Það er grundvallaratriði fyrir framtíð heimilis-
lækninga að ráðamenn átti sig á hlutverki okkar. Ef
það er ekki vel skilgreint og opinberri stefnu ekki
fylgt eftir í verki er hætta á að menn fái ekki þá
faglegu fullnægju úr starfinu sem skiptir máli. Ég held
að það sé farsælt fyrir almenning og heilbrigðis-
starfsmenn að einhvers konar handleiðsla sé í kerf-
inu, en þá verða að vera forsendur fyrir því að hand-
leiðslan virki. Menn óttast ef til vill að það feli í sér
meiri miðstýringu og skerðingu á frelsi en þegar um
þjónustu er að ræða sem með einum eða öðrum hætti
er greidd af almannafé verður að gera kröfur um
skynsamlega nýtingu. í lögunum stendur að heimilis-
læknar og heilsugæslan eigi að vera sá aðili sem fólk
leitar fyrst til. Til að það sé hægt verður að búa svo
um hnútana að nægt framboð sé á heimilislæknum.
Það þarf í rauninni að eiga sér stað ákveðin hliðrun í
heilbrigðisþjónustunni. Eins og sakir standa held ég
að margir sérfræðingar séu í stökustu vandræðum
vegna þess hve mikil ásókn er til þeirra og þeir sitja
uppi með það að sinna ýmsum málum sem heyra
kannski ekki endilega undir þeirra sérgrein og væru
betur komin hjá heimilislæknum. Það mætti líka
hugsa sér að létta aðeins álagi af heimilislæknum með
því að virkja aðra faghópa á heilsugæslustöðvum til
fjölbreyttari starfa en nú er gert. Erlendis eru ýmis
dæmi um að hjúkrunarfræðingar sérhæfi sig til dæmis
í forvarnastarfi og eftirliti með ýmsum langvinnum
sjúkdómum og vinni í nánu samstarfi við lækna. Það
hefur líka viljað brenna við að fólk leiti beint til
sjúkrahúsanna vegna þess að það fær ekki aðgang að
þjónustu annars staðar og það er auðvitað mjög dýrt
fyrir kerfið. Ábyrgðin hlýtur að liggja hjá yfirvöldum
og þau þurfa að hafa kjark til að takast á við þessi
mál. Þegar ákveðin hefð hefur verið við lýði í langan
tíma þá ógnar það oft einhverjum ef á að fara að
breyta henni og það er mjög slæmt. Læknar eiga að
geta staðið saman og unnið sem heild að góðu
heilbrigði landsmanna."
aób
Læknablaðið 2001/87 477