Læknablaðið - 15.10.2001, Blaðsíða 21

FRÆÐIGREINAR / ÍFARANDI SVEPPASÝKINGAR
Sýklafrœði: í geymslum sýklafræðideildar fundust
sveppastofnar úr 10 blóðsýkingum af þeim 12 sem
greindust á árunum 1980-1999. Stofnarnir voru
endurræktaðir, umsáð á Sabouraud agar (Difco,
USA) og tegundargreindir með frjóhalaprófi og API
32C sykurgerjunarprófum (BioMeriaux, Frakk-
landi). Lágmarksheftistyrkur (minimum inhibitory
concentration, MIC) amfóterisíns B, flúkónasóls og
ítrakónasóls var ákvarðaður með E-test® á næmis-
agar samkvæmt leiðbeiningum frá framleiðanda (AB
Biodisk, Svíþjóð).
Tölfrœði: A Hagstofu Islands voru fengnar upp-
lýsingar um fjölda barna (16 ára eða yngri) á landinu
öllu á hverju ári á tímabilinu 1980-1999. Pessar upp-
lýsingar voru notaðar til að reikna út nýgengi sveppa-
sýkinga í blóði (fjöldi sýkingartilfella á 100.000 börn á
ári) á rannsóknartímabilinu. Til að meta hvort mark-
tæk aukning hefði orðið á nýgengi var notað x2-próf
fyrir línulega leitni.
Niðurstöður
Alls greindust 18 börn með 19 ífarandi sveppasýking-
ar hér á landi á 20 ára tímabili. Blóðsýkingar með
Candida gersveppum voru algengastar, en þær
greindust hjá 11 börnum, þar af greindist eitt bamið
tvisvar. Þrjú börn greindust með dreifða sveppasýk-
ingu við krufningu eða vefjarannsókn. Heilahimnu-
bólga af völdum Candida albicans greindist hjá
tveimur börnum. Þrjú af þeim 16 börnum sem fengu
ífarandi Candida sýkingar létust. Þessu til viðbótar
greindust tvö börn með ífarandi sýkingar af völdum
myglusveppssins Aspergillus fumigatus. Hér á eftir
verður gerð nánari grein fyrir hverjum flokki fyrir sig.
I. Blóðsýkingar með Candida gersveppum (12):
Ellefu böm greindust með sveppasýkingar í blóði á
árunum 1980-1999, þar af fékk eitt barn tvær sýking-
ar með meira en tveggja vikna millibili. Drengir voru
sjö talsins en stúlkur fjórar. Fimm börn voru á fyrsta
aldursári, fimm börn voru eins árs og eitt barn
tveggja ára. Nýgengi sveppasýkinga í blóði hjá börn-
um jókst marktækt á rannsóknartímabilinu eða úr
0,28 sýkingum á 100.000 börn á ári í 1,90 sýkingar á
100.000 börn á ári (p=0,037) (mynd 1). í fimm tilvik-
um lágu börnin á vökudeild þegar blóðræktun varð
jákvæð fyrir sveppum, fimm sýkingartilfelli greindust
á almennri barnadeild og tvö tilfelli á gjörgæsludeild.
Börnin lágu yfirleitt lengi á sjúkrahúsi, allt frá 50
dögum upp í 771 dag.
Tæpur helmingur barnanna (5) voru fyrirburar
(tafla I) sem lágu á vökudeild þegar sýkingin greind-
ist. Þeir fæddust að meðaltali eftir 25 vikna með-
göngu. Aðrir meðvirkandi sjúkdómar eru sýndir í
töflu I. í töflu II má sjá fleiri klínískar upplýsingar í
tengslum við sýkingartilfellin. Meðal fyrirburanna
lýsti sýkingin sér upphaflega sem vaxandi öndunar-
erfiðleikar án hitahækkunar. Eldri börnin (6) er lágu
á almennri barnadeild eða gjörgæsludeild fengu hins
Sýkingar á 100.000 börn á ári
2,0-i
1,8-
1,6-
1,4
1,2-
1,0-
0,8
0,6
0,4-
0,2-
0,0
1985-1989
1990-1994
I I
1994-1999
Tafla I. Meðvirkandi sjúkdómar hjá þeim 11 börnum
sem greindust með blóðsýkingu af völdum sveppa á
íslandi 1980-1999.
Aðrir sjúkdómar Fjöldi sjúklinga (%)
Fyrirburi 5(45)
Meltingarfærasjúkdómar* 2(18)
Bruni 1 (9)
Blöðrunýru 1 (9)
Meðfætt miltisleysi 1 (9)
Vatnshöfuð L19)
* Annaö barniö meö kviðarklofa (gastroschisis) með drepi og hitt
meö stuttgarnarheilkenni (short bowel syndrome).
Mynd 1. Nýgengi sveppa-
sýkinga í blóði hjá börn-
um á fslandi á árunum
1985-1999 (sýkingar á
100.000 börn á ári).
Sveppasýkingar í blóði
greindust ekki hjá börnum
hér á landifyrr en 1987.
Tafla II. Klínískir þættir þeirra 11 barna sem greind- ust með blóðsýkingu af völdum sveppa á íslandi á ár- unum 1980-1999. Við útreikninga er miðað við fjölda sýkingartilfella (12).
Einkenni og teikn* Fjöldi tilfella (%)
Hiti yfir 38,5°C 6 (50)
Öndunarerfiðleikar 5(42)
Breyting á meðvitundarástandi 3(25)
Lost/blóðþrýst i ngsfal 1 2(17)
Kviðverkir 2(17)
Aórar sýkingar**
Blóðsýking af völdum bakteria 5(42)
Lungnabólga 3(25)
Þvagfærasýking 1 (8)
Kviðarholssýking 1 (8)
Skurðsárasýking 1 (8)
Sýktur æðaleggur 1 (8)
* Einkenni á sama sólarhring og dregiö var í blóöræktun.
** Sýkingar undanfarandi tvaar vikur fyrir jákvæöa blóöræktun
með sveppum.
vegar hita yfir 38,5°C í sex af sjö sýkingartilvikum. í
átta sýkingartilvikum af 12 höfðu börnin fengið aðrar
sýkingar undanfarandi tvær vikur áður en sveppir
ræktuðust úr blóði og voru algengastar blóðsýkingar
af völdum baktería og lungnabólga.
I töflu III eru teknir saman helstu ytri þættir er
tengdust sýkingunni. í þremur tilvikum höfðu börnin
gengist undir aðgerð áður en sveppasýkingin greind-
ist og í öllum tilvikum nema einu (92%) höfðu þau
fengið sýklalyf. Algengustu sýklalyfin voru annarrar-
Læknablaðið 2001/87 785