Læknablaðið - 15.10.2001, Blaðsíða 22

FRÆÐIGREINAR / ÍFARANDI SVEPPASÝKINGAR
eða þriðju kynslóðar kefalóspórín (7), vankómýsín
(7) og amínóglýkósíðar (7). í sjö tilvikum höfðu
börnin fengið tvö sýklalyf, en í íjórum tilvikum fleiri
sýklalyf. Öll börnin voru með djúpan miðbláæðalegg
þegar dregið var í blóðræktun og helmingur þeirra
var að auki með slagæðalegg.
Blóðsýkingum var skipt eftir staðsetningu í æða-
leggssýkingar, sýkingar án greinanlegs uppruna og
dreifðar sýkingar. Prjár sýkinganna flokkuðust sem
æðaleggssýkingar (25%) þar eð sveppir ræktuðust frá
enda miðbláæðaleggs. Sex sýkingar (50%) voru án
greinanlegrar uppsprettu, en í þeim tilfellum voru
djúpir æðaleggir fjarlægðir en ekki sendir í ræktun (3)
eða upplýsingar um afdrif leggjanna skorti (3). Þrjú
börn (25%) fengu dreifða sýkingu í kjölfar blóðsýk-
ingarinnar. Tvö þeirra voru fyrirburar og lágu á
vökudeild þegar sýkingin greindist. í báðum tilvikum
sáust merki dreifðrar sýkingar við ómskoðun af nýr-
um og hjá öðru þeirra var lungnamynd talin samrým-
ast sveppasýkingu. Þau fengu bæði viðeigandi
sveppalyfjameðferð og læknuðust af sýkingunni.
Þriðja barnið lá á barnadeild og lést af völdum sýk-
ingarinnar. Við krufningu greindist dreifð sveppasýk-
ing í lungum, nýrum og rifjum.
Algengasti sýkingarvaldurinn var Candida albic-
ans og ræktaðist sú tegund úr blóði í níu af 12 blóð-
sýkingum (75%). Candida parapsilosis olli tveimur
sýkingum og Candida glabrata einni (tafla IV). Allir
sveppastofnarnir voru næmir fyrir flúkonasóli og
amfóterisíni B (tafla IV). Að meðaltali voru 2,2 blóð-
Tafla III. Yfirlit um aðgerðir, notkun lyf/a og djúpra
æðaleggja hjá börnum sem greindust með blóðsýk-
ingu afvöldum sveppa á íslandi á árunum 1980-1999.
Útreikningar á hlutföllum byggjast á fjölda sýkingartil-
fella (12).
Aðgerðir* Fjöldi tilfella (%)
Heilaskurðaðgerð 1 (8)
Lýtaaðgerð 1 (8)
Innsetning á leggjum 1 (8)
Lyf**
Sýklalyf*** 11 (92)
Barksterar 7 (58)
Önnur ónæmisbælandi lyf ekkert
Djúpir æðaleggir
Djúpir miöbláæðaleggir 12 (100)
Slagæðaleggur 6 (50)
* Aögeróir síöustu tvo mánuöi fyrir jákvæða blóöræktun.
** Lyf undanfarandi tvær vikur fyrir jákvæöa blóöræktun.
*** Miögildi fyrir fjölda sýklalyfja á hvert barn var 2.
ræktanir hjá hverju barni jákvæðar fyrir sveppum.
Sveppir höfðu ræktast frá öðrum stöðum en úr blóði
hjá helmingi barnanna áður en blóðræktun varð já-
kvæð. Algengast var að sveppir ræktuðust úr þvagi
(3) og loftvegasýnum (3) og í öllum tilvikum var um
sömu sveppategund að ræða og síðar ræktaðist úr
blóði, eða C. albicans.
Sveppasýkingarnar voru meðhöndlaðar með
sveppalyfjum í 10 af 12 tilvikum (83%). Sex börn
fengu amfóterisín B (ýmist sem deoxycholate- eða
lipid complex); í einu tilviki var lyfið notað í sam-
setningu með flúsýtósíni. Hætta varð meðferð með
amfóterisíni B í einu tilviki vegna aukaverkana. Flúk-
ónasól var notað sem upphafsmeðferð hjá fjórum
börnum. Meðferðarlengd var 17 dagar að meðaltali.
II. Dreifð Candida sýking greind við krufningu
eða vefjarannsókn (3): Á rannsóknartímabilinu
greindust þrjú börn með dreifða Candida sýkingu við
krufningu án þess að sveppir hefðu áður ræktast úr
blóði (tafla V, sjúklingar 1-3). Fyrsta barnið var and-
vana fætt og var fylgja sýkt með Candida gersvepp-
um. Annað barnið var fyrirburi með berkju- og
lungnarangvöxt (bronchopulmonary dysplasia).
Þriðja barnið greindist við vefjarannsókn með
dreifða sýkingu í lifur og nýrum. Viðkomandi var
með brátt eitilfrumuhvítblæði og hafði fengið bark-
stera og æxlishemjandi lyf áður en sýkingin greindist.
Á tölvusneiðmynd sáust einnig merki sýkingar í lifur
og milta (hepatosplenic candidiasis). Þessu til viðbót-
ar greindist eitt barn með dreifða sýkingu við krufn-
ingu, en C. albicans ræktaðist úr blóði þess rétt fyrir
andlátið (tafla V, sjúklingur 4) og var því einnig lýst í
kaflanum um blóðsýkingar.
III. Heilahimnubólga af völdum Candida ger-
sveppa (2): Á árunum 1980-1999 greindust tvö tilfelli
heilahimnubólgu af völdum C. albicans. Sýkingarnar
áttu sér stað árin 1990 og 1995. Gerð er grein fyrir
helstu þáttum í tengslum við umræddar sýkingar í
töflu V, sjúklingar 5-6.
IV. Sýkingar með Aspergillus myglusveppum (2):
Á rannsóknartímabilinu greindust tvö börn með
ífarandi Aspergillus sýkingar af völdum myglu-
sveppsins Aspergillus fumigatus (tafla VI). Bæði
börnin voru með illkynja blóðsjúkdóm og höfðu
fengið æxlishemjandi meðferð og/eða geislun undan-
farandi tvo mánuði áður en sýkingin greindist.
Tafla IV. Tegundir sveppa. Candida albicans olli langflestum sýkingunum, eða níu afl2. Afl2 stofnum voru 10 næmis-
prófaðir. Kannaö var næmi fyrir flúkonasóli, ítrakónasóli (niðurstöður ekki sýndar) og amfóterisíni B.
Sveppategund Fjöldi sýkinga (%) Fjöldi næmis- prófaóra stofna MIC FLU (p-g/mL) Bil MIC AmB (jjig/mL) Bil
Candida albicans 9(75) 8 1,5* 0.38-3 0,094* 0,047-0,125
Candida parapsilosis 2(17) 1 2 0,19
Candida glabrata 1 (8) 1 4 0,25
* Miögildi.
MIC FLU: Lágmarksheftistyrkur flúkonasóls (jjig/mL).
MIC AmB: Lágmarksheftistyrkur amfóterisíns B (p.g/mL).
786 Læknablaðið 2001/87